Wietolie maken met isopropanol (IPA) – wel of niet veilig?

Isopropanol of isopropylalcohol (IPA) is een alcohol die vaak voor reiniging en ontsmetting wordt gebruikt. Met IPA worden ook weleens cannabisextracten gemaakt, omdat het veel goedkoper is dan consumptiealcohol. Sommige bronnen beweren dat dit veilig is en makkelijk kan, maar ís IPA wel geschikt om wietolie mee te maken?

Kookpunt

Om de veiligheid van isopropanol goed te kunnen beoordelen hebben we wat meer informatie nodig over de eigenschappen. IPA heeft een kookpunt van 82,6 °C. Het kookpunt van een zuivere stof is de temperatuur waarbij een vloeistof gasbellen gaat vormen bij een bepaalde omgevingsdruk.

Het proces waarbij de vloeistoffase overgaat naar de gasfase noemt men verdamping. Wanneer dit gepaard gaat met de vorming van gasbellen wordt dit koken genoemd. Omdat de dichtheid van het gas lichter is dan dat van de vloeistof, zullen bij koken – als gevolg van de opwaartse kracht – de dampbellen naar boven bewegen.

In een open vat, bijvoorbeeld een pan met water, zal toevoegen van energie (hitte) leiden tot temperatuurstijging van de vloeistof. Wanneer het kookpunt is bereikt neemt de temperatuur van de vloeistof echter niet meer toe; de maximumtemperatuur is dan bereikt. Voor water is deze temperatuur bij normale druk (1 atmosfeer) 100°C en voor IPA is deze temperatuur bij 1 atmosfeer 82,6 °C.

Op dit punt voegen sommige mensen water toe, maar dat blijkt geen goed idee.

Water bij de IPA

Alleen zuivere stoffen vertonen een kookpunt. Mengsels hebben daarentegen een kooktraject, waarbij de temperatuur tijdens het koken langzaam stijgt. Soms voegen mensen op het laatste moment een beetje water toe aan het cannabisextract welke op dat moment nog niet volledig is ingedampt en dus nog IPA bevat, waardoor we spreken van zo’n mengsel.

Het idee dat wordt geschetst om op het laatste moment water toe te voegen, is dat ervan uit wordt gegaan dat eerst de IPA verdampt en daarna pas het water – dit omdat water een hoger kookpunt heeft dan IPA. Men denkt daarbij dat het laatste beetje vloeistof dat overblijft gewoon water is en geen kwaad kan. Deze methode wordt veelvuldig beschreven op het internet en klinkt op zich logisch, maar klopt eigenlijk niet.

Omdat IPA goed mengt met water zal er een azeotrope mengsel ontstaan met een kookpunt van 80.4 °C. Een azeotroop is een (niet-ideaal) mengsel van twee of meer componenten waarvan de dampfase dezelfde samenstelling heeft als de vloeistoffase. Doordat de IPA een azeotroop mengsel vormt met water is het dus niet verstandig om op het laatste moment een beetje water toe te voegen, want dit verhoogt het kookpunt niet en zal door de vorming van een azeotroop alleen maar lastiger zijn om te scheiden waardoor er meer kans is dat er IPA (en andere stoffen) achterblijven in je extract.

Polariteit

Cannabinoïden, de werkzame stoffen in cannabis, lossen goed op in apolaire oplosmiddelen. Hoe minder apolair het oplosmiddel, des te meer andere (ongewenste) bestanddelen er relatief gezien zullen oplossen. Isopropanol (IPA) is vrij polair en heeft de eigenschap om zowel lipofiele als hydrofiele bestanddelen op te lossen; waardoor er dus meer plant-bestanddelen in het extract terecht komen. (Lees een uitgebreide uitleg over polariteit en het verschil tussen lipo-/hydrofiel in dit artikel over het maken van een schoon en veilig cannabisextract.)

Hoe langer het plantmateriaal in contact blijft met het de IPA des te meer andere bestanddelen er uit het plantmateriaal worden getrokken. Een extract dat voor langere tijd in isopropanol is getrokken heeft een gemiddeld tetrahydrocannabinol (THC) percentage van 30 tot 45 procent.

IPA residu

Er circuleren veel verhalen op het internet over isopropanol (IPA) alcohol en of deze wel of geen residu achterlaat. Onder de term residu wordt verstaan de reststoffen die achterblijven na het volledig indampen van het oplosmiddel. Of er wel of geen reststoffen (residu) achterblijven heeft alles te maken met de kwaliteit van het oplosmiddel.

Een HPLC-grade (hoge kwaliteit) isopropanol zal bij volledige indamping absoluut geen andere reststoffen (residu) achterlaten. HPLC is een analyse-methode en de oplosmiddelen die daarbij worden gebruikt in het lab zijn zeer zuiver en bevatten geen kleine hoeveelheden aan reststoffen, want dat zou immers de analyse resultaten kunnen beïnvloeden.

Echter is het gebruik van oplosmiddelen die níet HPLC-grade zijn niet geschikt om te gebruiken voor het maken van een cannabisextract. Ook als er op de verpakking staat dat het 99,9% IPA betreft is deze niet geschikt. Dit komt omdat de IPA is verwerkt en afgevuld in een fabriek waar dezelfde machines worden gebruikt voor het verwerken en afvullen van andere (giftige) chemicaliën – die zodoende in jouw extract terecht kunnen komen.

Gezondheidsproblemen

Voor de toepassingen waarvoor de fabrikant de oplosmiddelen maakt (zoals de schoonmaak- of de brandstofindustrie) zijn deze reststoffen geen probleem. De fabrikant is dus wettelijk gezien niet verplicht om deze reststoffen op de verpakking te vermelden. Indien er reststoffen van chemicaliën inzitten met een kookpunt die hoger ligt dan dat van je IPA dan zal dit zeker terecht komen in je eindproduct.

Het probleem is niet de IPA zelf, maar wat er allemaal nog meer inzit. [Foto: shutterstock/Antoine2K]

Dit kan gezondheidsproblemen veroorzaken, want hoewel het op 1 liter slechts een kleine hoeveelheid residu betreft, wordt de hoeveelheid geconcentreerd naar mate je het oplosmiddel gaat indampen. Als er op 1 liter IPA 0,1% residu aanwezig is dan kan er na het indampen 1mL aan onbekende gevaarlijke reststoffen overblijven in je extract. Bij 1 mL reststof op 10 mL cannabisextract is het geen ‘residu’ meer, maar een zwaar vervuild extract dat niet geschikt is voor consumptie.

Toxiciteit isopropanol

Als je IPA wilt gebruiken als oplosmiddel om wietolie te maken, dan is het verstandig om te kiezen voor de meest zuivere vorm die beschikbaar is; 99,9% is niet zuiver genoeg. Als we kijken naar de toxiciteit (giftigheid) van IPA op zich dan valt dat nog wel reuze mee. Echter is het grootste probleem de niet-bekende giftige stoffen die zich mogelijk in de IPA kunnen bevinden, welke veel schadelijker zijn dan de IPA zelf.

Een gezond lichaam kan vrij goed overweg met kleine hoeveelheden IPA. Deze wordt door enzymen genaamd alcohol dehydrogenases omgezet naar aceton en vervolgens via de nieren en de luchtwegen uitgescheiden. IPA kan zich niet ‘ophopen’ in het lichaam, zoals sommige verhalen beweren. Pas bij de inname van meer dan 15mL IPA  kan het middel bij een volwassene van 70kg symptomen van toxiciteit veroorzaken.

IPA wel of niet geschikt voor wietolie?

De meeste IPA-soorten op de markt zijn niet geschikt om wietolie mee te maken. Dit komt vooral omdat de meeste isopropanol-merken niet zuiver genoeg zijn en mogelijk andere zeer giftige reststoffen bevatten, die zelfs na het uitdampen van de alcohol in je extract achterblijven.

Consumptie alcohol is net zo duur als voor wietolie geschikte IPA en een stuk effectiever.

Met zuivere (HPLC) IPA is vanwege de relatief lage toxiciteit op zich niet veel mis, zolang je er maar niet teveel van binnen krijgt. Als je bij wijze van spreken vijf druppels pure IPA binnen krijgt (niet aangeraden) zal je daar qua toxiciteit niets van merken – maar je moet er natuurlijk geen flinke slok van nemen.

Als we het technisch bekijken is IPA vanwege de polariteit en het relatief hoge kookpunt ook niet het meest ideale oplosmiddel, aangezien er veel ongewenst plantmateriaal zoals chlorofyl, suikers, eiwitten en zetmeel door het middel worden meegenomen.

Ook zullen eventueel aanwezige pesticiden en toxinen veel makkelijker in je extract terechtkomen, omdat deze goed oplossen in mid-polaire vloeistoffen zoals IPA. IPA is een universeel oplosmiddel waarmee je echt álles uit het plantmateriaal trekt. Terwijl je eigenlijk alleen maar de werkzame stoffen zoals de terpenen en de cannabinoïden eruit wilt halen.

IPA is niet zo giftig als de meeste mensen denken, maar in meerdere opzichten niet het meest ideale oplosmiddel om een extract mee te maken. De goedkope merken IPA zijn zeker niet geschikt om een extract mee te maken. Als je echt zuivere isopropylalcohol wilt aanschaffen ben je al snel 30 euro per liter kwijt en kun je kijkend naar kosten en veiligheid beter consumptie alcohol (96%) gebruiken.

[Openingsfoto: shutterstock/Amateurs]