Onderzoekers van de universiteit van Arizona en de Purdue University in Indiana zijn al een tijdje bezig met fundamenteel onderzoek naar het entourage-effect van terpenen in cannabis. Vorige maand verscheen een tussentijdse rapportage op het open-acces onderzoeksplatform Scientific Reports met de eerste, fraaie resultaten.
De kracht van samenwerken
Het onderzoeksteam doet in vitro en in vivo onderzoek, met muizen. De naam van het onderzoeksproject: ‘In Defense of the Entourage Effect: Cannabimimetic Properties of Cannabis sativa Terpenes in vitro and in vivo’.
Het woord ‘cannabimimetic’, cannabimimetisch in goed Nederlands, betekent zoveel als cannabis nabootsend. Het entourage-effect is een hypothese van Raphael Mechoulam, de grootvader van het moderne cannabisonderzoek, die stelt dat de verschillende werkzame stoffen in cannabis elkaar versterken en beïnvloeden en dus een ander effect sorteren dan geïsoleerde werkzame stoffen.
LEES OOK: Het ongelooflijke THC-werk van Raphael Mechoulam
Wietplant is een ‘biologische apotheek’
De onderzoekers omschrijven de cannabisplant als een ‘biologische apotheek die honderden fytochemicaliën bevat, waarvan er vele medicinale werking hebben’.
En: ‘Hiervan zijn de fytocannabinoïden en terpenen het meest bestudeerd met betrekking tot hun medicinale en therapeutische eigenschappen. Terpenen, de basisbestanddelen van etherische oliën die in veel planten worden aangetroffen, worden al duizenden jaren voor therapeutische doeleinden gebruikt. Ze zorgen ook voor de smaak en geur van cannabis en andere planten. Studies in diermodellen en mensen hebben pijnstillende, antimicrobiële, ontstekingsremmende en vergelijkbare therapeutische eigenschappen bij terpeenbehandeling vastgesteld.’
Overzicht van de belangrijkste terpenen (en hun eigenschappen) die in cannabis voorkomen… [beeld: About time/Shutterstock]
Het overgrote deel van het wetenschappelijk onderzoek naar cannabis richt zich op de fytocannabinoïden, met name THC en CBD. ‘Hoewel cannabis beide families van fytochemicaliën bevat’, constateren de onderzoekers, ‘zijn de terpenen minder bestudeerd dan de fytocannabinoïden, en is de mogelijke interactie tussen terpenen en fytocannabinoïden als de plant wordt geconsumeerd voor recreatieve en medicinale doeleinden, vrijwel niet bestudeerd.’
Terpenen als krachtig hulpje voor cannabinoïde-therapie
Met hun onderzoek wil het team daar verandering in brengen. ‘Het blijft onduidelijk of terpenen de activiteit van cannabinoïden kunnen beïnvloeden, en zo ja, of deze modulatie het resultaat is van directe invloed op cannabinoïde receptoren, zoals bij β-caryofylleen13, of van indirecte modulatie via andere mechanismen.’
Waarom is dit zo belangrijk? ‘Als kan worden aangetoond dat terpenen de cannabinoïde-activiteit moduleren, kan dit een krachtig hulpmiddel zijn om de cannabinoïde-therapie te verbeteren’, aldus het onderzoeksteam. Medicinale cannabis werkt nu lang niet voor iedereen, schrijven de onderzoekers en ‘THC veroorzaakt belastende psychoactieve en somatische bijwerkingen.’
Zorgt kennis van terpenen straks voor nieuwe wietsoorten?
Meer kennis over de werkzaamheid van terpenen en hun invloed op cannabinoïden zou kunnen leiden tot nieuwe producten en wietsoorten. ‘Als terpeenverbindingen fytocannabinoïden zoals THC moduleren’, schrijft het onderzoeksteam, ‘dan is het misschien mogelijk om terpenen te identificeren die de therapeutische werkzaamheid van cannabinoïden maximaliseren en de ongewenste bijwerkingen verminderen. Therapeutisch kan dit de vorm aannemen van specifieke chemovars (wietsoorten), of specifieke mengsels van terpenen en cannabinoïden.’
‘Deze studie is dus de eerste die aantoont dat terpenen en cannabinoïden gecombineerd een additief effect kunnen hebben’
In deze studie wilden ze dus de functionele en modulerende werking van verschillende terpenen in vivo en in vitro beoordelen, zowel alleen als in combinatie met een bekende cannabinoïde-agonist. Een agonist is een signaalmolecuul dat bij binding aan een receptor een biologisch proces activeert, bijvoorbeeld verhoging van de activiteit van een enzym.
Het veranderde gedrag door terpenen in beeld gebracht, met de Tetrad-test…
WIN55,212
Het team gebruikte WIN55,21-2, een krachtige cannabinoïden receptor agonist, die effecten produceert die vergelijkbaar zijn met die van THC, maar die een volledig andere chemische structuur heeft.
De muizen werden ingespoten met terpenen en met WIN55,21-2 en onder meer onderworpen aan de ‘tetrad test’, die veel wordt gebruikt bij onderzoek met knaagdieren om veranderingen in gedrag waar te nemen en te classificeren. Er worden vier gedragingen mee getest: spontane activiteit (hypomotiliteit), catalepsie (spierverstijving), hypothermie (onderkoeling) en analgesie (pijnstilling).
De onderzoekers schrijven: ‘We ontdekten dat de terpenen α-humuleen, geraniol, linalool en β-pineen cannabinoïde tetrad gedrag veroorzaakten bij muizen, wat duidt op cannabimimetische activiteit. Sommige gedragingen kunnen worden geblokkeerd door cannabinoïde- of adenosine- receptorantagonisten, wat duidt op een gemengd werkingsmechanisme. Deze gedragseffecten waren selectief additief met WIN55,21-2, wat suggereert dat terpenen de cannabinoïde-activiteit kunnen stimuleren.’
LEES OOK: Het Entourage Effect – samenwerkende cannabinoïden en terpenen voor optimale werking mediwiet!
Groeiende kennis over de cannabisplant en de werking ervan
De in vitro experimenten ‘toonden aan dat alle terpenen de CB1R receptor activeerden, terwijl sommige andere doelen activeerden.’ Terpenen zijn zogenaamde liganden, moleculen die zich aan andere, meestal grotere moleculen binden en zo diverse moleculaire processen beïnvloeden, zoals stabilisatie, katalyse of het doorgeven van signalen.
‘Onze bevindingen suggereren dat deze cannabis-terpenen multifunctionele cannabimimetische liganden zijn die conceptuele ondersteuning bieden voor de hypothese van het entourage-effect en kunnen worden gebruikt om de therapeutische effecten van cannabinoïden te verbeteren.’
Een nieuwe doorbraak kortom, een nieuwe bijdrage aan de groeiende kennis over de cannabisplant en de werking er van. Niet zonder trots melden de onderzoekers: ‘Deze studie is dus de eerste die aantoont dat terpenen en cannabinoïden gecombineerd een additief effect kunnen hebben. Deze studie is ook de eerste die de CB1- en A2a-receptoren identificeert als terpeendoelen, en beschrijft de rol van deze receptoren bij het produceren van terpeen-cannabimimetische effecten in vivo.’
[openingsfoto: Roxana Gonzalez/Shutterstock]