Wat zijn cannabinoïden eigenlijk?

Iedereen die zich een beetje verdiept in medicinale wiet komt al snel het woord ‘cannabinoïde’ tegen. Een belangrijke term als je meer wilt weten over de heilzame werking van wiet. Maar wat zijn cannabinoïden eigenlijk, en wat doen deze stofjes in cannabis?

Simpel gezegd behoort een cannabinoïde tot een speciale groep chemische verbindingen die we cannabinoïden noemen. Deze verbindingen zijn vernoemd naar de cannabisplant en zijn bestanddelen die een speciale fysiologische rol spelen in het menselijk lichaam.

Wat is een cannabinoïde?

De structuur van de eerste cannabinoïde werd in 1964 geïsoleerd door Israëlische chemici die onderzoek deden naar de cannabisplant. In de jaren daarna werden meer dan 113 vergelijkbare structuren geïdentificeerd in wiet.

Cannabinoïden hebben een effect op celreceptoren in het menselijk lichaam. Die worden cannabinoïden-receptoren of CB-receptoren genoemd. Een celreceptor is te vergelijken met een sleutelgat dat zich op het oppervlak van cellen bevindt. Cannabinoïden zijn de sleutels die alleen passen in deze cannabinoïde-receptoren.

De ontdekking van cannabinoïden in wiet en cannabinoïde-receptoren in het menselijk lichaam maakten in eerste instantie duidelijk waarom wiet geestverruimend werkt. Ook zagen wetenschappers in de jaren zestig dat cannabinoïden in wiet lichaamseigen moleculen nabootsen. Die worden endocannabinoïden genoemd, waarbij ‘endo’ staat voor ‘lichaamseigen’.

Soorten cannabinoïden

Cannabinoïden zijn vernoemd naar de cannabisplant. Maar deze plant is zeker niet de enige bron. Er zijn drie verschillende soorten cannabinoïden:

1. Plantaardige
2. Dierlijke
3. Door de mens gemaakt (synthetisch)

1. Plantaardige cannabinoïden

Fytocannabinoïden zijn cannabinoïden die in planten voorkomen. Het voorvoegsel ‘fyto’ betekent ‘plant’. Er zijn een paar planten die enkele cannabinoïden produceren, maar cannabis is verreweg de meest productieve producent van dit soort verbindingen. Een wietplant bevat ruim honderd cannabinoïden.

Veel van deze verbindingen werken direct of indirect samen met die cannabinoïden-receptoren en zetten daarmee allerlei reacties in gang. De gevolgen van deze reacties variëren van een geestverruimende werking tot een breed scala aan heilzame effecten. Hoe dit precies werkt wordt nog volop onderzocht.

2. Dierlijke cannabinoïden

Endocannabinoïden zijn bestanddelen die ons lichaam van nature aanmaakt. Zoals we eerder al opmerkten staat ‘endo’ voor ‘binnenuit’ of ‘lichaamseigen’. Het menselijk lichaam produceert twee primaire endocannabinoïden:

• Anandamide
• 2-arachidonoylglycerol (2-AG)

Als cannabinoïde-receptoren op sloten lijken, zijn endocannabinoïden de sleutels. Endocannabinoïden vormen samen met die receptoren en specifieke enzymproteïnen een groter mechanisme dat we het ‘endocannabinoïden-systeem’ (ECS) noemen. Alle gewervelde dieren hebben zo’n systeem.

3. Synthetische cannabinoïden

Niet alle cannabinoïden zijn natuurlijk. Synthetische cannabinoïden kunnen namelijk ook door mensen worden gemaakt. Deze vorm wordt gebruikt om het ECS te onderzoeken, farmaceutische medicijnen te maken en voor wetenschappelijke doeleinden. De bekendste synthetische cannabinoïde is dronabinol, die wordt verkocht onder de merknaam Marinol.

Marinol wordt soms voorgeschreven aan kankerpatiënten om misselijkheid en braken als gevolg van chemotherapie te verlichten. Het wordt soms ook voorgeschreven aan AIDS-patiënten om eetlust te vergroten.

LEES OOK: De 7 belangrijkste cannabinoïden (tot dusver)

THC is de meest voorkomende cannabinoïde in wiet. [PRO Stock Professional]

Cannabinoïden in cannabis

Twee cannabinoïden waar je het meeste over hoort zijn 1.) THC en 2.) CBD. Dit zijn de twee meest voorkomende cannabinoïden in de cannabisplant en tevens het meest onderzocht. Dit zijn in het kort de verschillen:

1. THC

THC is de afkorting van Delta (9) -tetrahydrocannabinol. Zoals de meeste cannabisliefhebbers waarschijnlijk weten is THC het belangrijkste geestverruimende bestanddeel in wiet. Dit zorgt voor het ‘high’ gevoel dat ontstaat nadat je een hoge dosis consumeert.

Maar dit bestanddeel doet veel meer. THC wordt dan ook intensief onderzocht vanwege het potentieel bij onder meer:

• Kanker
• Ontstekingen
• Misselijkheid en overgeven
• Neuroprotectie
• Pijnstilling
• Slaapbevordering
• Spasticiteit
• Angst en depressie

2. CBD

CBD, een afkorting van cannabidiol, is de op één na meest voorkomende cannabinoïde. Net als THC wordt de lijst met medische voordelen van deze cannabinoïde steeds langer. In tegenstelling tot THC is CBD niet geestverruimend.

CBD wordt eveneens intensief onderzocht en heeft (veel) potentieel bij onder meer:

• Kanker
• Stress, angst en depressie
• Psychoses
• Ontstekingen
• Neuroprotectie
• Pijnstilling

Secundaire cannabinoïden in wiet

Er zijn verder nog ruim honderd secundaire cannabinoïden in cannabis. Die komen alleen in zeer kleine concentraties voor, maar dat maakt ze niet onbelangrijk. In tegendeel. Deze cannabinoïden dragen namelijk bij aan een synergetisch effect de van primaire cannabinoïden zoals THC en CBD. Bovendien zijn er individuele voordelen mogelijk, die momenteel worden onderzocht.

De meeste onderzoeken naar secundaire cannabinoïden bevinden zich nog wel in de preklinische fase. Dit betekent dat hun effecten nog niet altijd op mensen zijn getest. In plaats daarvan gebruiken wetenschappers celculturen en diermodellen om de gezondheidseffecten van cannabinoïden te testen. Het testen van cannabisgeneesmiddelen op knaagdieren of een paar cellen verschilt veel met kwaliteitsonderzoek op menselijke patiënten.

LEES VERDER: 15 gezondheidsvoordelen van THC die iedereen zou moeten kennen

[Openingsfoto: dmitro2009, Shutterstock]