Verdampen van cannabis: geschiedenis, voordelen en nadelen

Naast roken en eten kun je wiet ook verdampen (ook wel vaporizen genoemd). Deze methode heeft zeker voor medicinale gebruikers veel voordelen. In dit artikel duiken we in de geschiedenis en zetten we de voor- en nadelen van het verdampen van cannabis op een rijtje. 

Verwarmen maar niet verbranden van de werkzame stoffen in cannabis

Het principe van de verdamper, of vaporizer in het Engels, is eenvoudig: in plaats van cannabis verbranden in een joint of pijp verhit je cannabis tot een temperatuur waarop de werkzame stoffen vrijkomen, zonder dat er vuur, verbranding of rook aan te pas komt. In de VS werd al in de jaren zeventig geëxperimenteerd met dit principe, in Nederland duurde het tot de jaren negentig voordat de eerste verdampers op de markt verschenen.

De eerste actieve pleitbezorger van het verdampen van cannabis in ons land was de legendarische ‘Eagle Bill’ Amato (1942-2005), een van de Amerikanen die op de vlucht voor de war on drugs naar Nederland verhuisden. Aanvankelijk gebruikte hij een verfstripper om de cannabis tot de juiste temperatuur te verhitten. Eagle Bill liet duizenden mensen kennismaken met verdampen, de laatste jaren van zijn leven resideerde hij min of meer permanent in het Hash, Marihuana & Hemp Museum in Amsterdam.

Eagle Bill demonstreert zijn vaporizer in Amsterdam, jaren negentig…

Via Eagle Bill en Evert de Verdamper naar Storz & Bickel

Eagle Bill inspireerde Evert de Verdamper, die zelf een geweldige vaporizer ontwikkelde en de woorden verdampen en verdamper populariseerde. Zijn verdampers horen nog steeds tot de beste apparaten die er te koop zijn, met als belangrijkste nadeel dat ze vanwege de grootte en kwetsbaarheid alleen voor thuisgebruik geschikt zijn.

Jarenlang was er geen cannabisbeurs of evenement te vinden in Europa, of Evert had er een standje, waar hij met een grote glimlach en meerdere verdampers de sfeer verhoogde. Ook op het Nederlandse cannabisfestival Cannabis Bevrijdingsdag was Evert vrijwel elk jaar van de partij.

Evert de Verdamper op een cannabisfestival in Praag in 2016…

Voortbouwend op het werk van pioniers als Eagle Bill en Evert ontwikkelden diverse producenten vaporizers, waarbij de lancering van de Volcano van de Duitse firma Storz & Bickel in 2000 een mijlpaal betekende. De Volcano werkt met plastic zakken die je vult met damp en daarna door een mondstuk inhaleert. Veel artsen raden de Volcano aan voor medicinaal gebruik van cannabis. Maar net als bij de Verdamper van Evert is de Volcano alleen geschikt voor thuisgebruik. Jarenlang werd er dan ook met spanning gewacht op de introductie van de eerste draagbare vaporizer van Storz & Bickel.

Dat werd de Plenty, die in 2008 werd gelanceerd. Een futuristisch ogende verdamper, met snoer. Storz & Bickel was toen al vijf jaar actief op de Amerikaanse markt en bestendigde zijn reputatie als ‘Rolls Royce onder de vaporizer producenten’. Op de Plenty volgden de Mighty en de Crafty, oplaadbare verdampers van topkwaliteit, made in Germany.

Chinese productie en legalisering van recreatieve cannabis

De legalisering van adult use cannabis (de recreatieve consumptie van wiet) in de VS, te beginnen met Colorado en Washington State in 2012, werkte als katalysator voor de hele cannabisindustrie, inclusief de producenten van verdampers.

Tel daar de opkomst van China als zeer goedkope producent van elektronica bij op en je begrijpt waarom het aantal verdampers, in alle soorten en maten, de afgelopen tien jaar is geëxplodeerd. Naast Storz & Bickel kwamen er meer wereldwijd bekende producenten en merken: PAX, Dynavap, Davinci en Firefly behoren tot de bekendste.

In eigen land verstrekte de provincie Flevoland in 2015 een lening van 1,5 miljoen euro aan het bedrijf Spirocan om een compacte medicinale cannabis verdamper te ontwikkelen. Het wachten is nog steeds op dit apparaat, maar gelukkig is de keuze voor de patiënt/consument anno 2021 zeer ruim. Zoals vaker geldt ook op de verdamper markt: goedkoop is duurkoop. Er wordt veel troep aangeboden, dus oriënteer je goed voordat je iets koopt, liefst bij mensen die zelf al langere tijd een bepaalde verdamper gebruiken.

‘Vape crisis’ kost 60 mensen het leven

Door de strenge anti-rookwetten is er ook een grote markt voor tabaks-verdampers ontstaan, ook wel e-sigaretten genoemd. Deze verdampers werken met vloeistoffen als glycerol en propyleen glycol, waaraan nicotine en smaakstoffen worden toegevoegd.

In Nederland is het vanaf 1 juli 2022 verboden om smaakstoffen toe te voegen aan zulke e-liquids. Nadat de tabaksindustrie het idee van verdampen had overgenomen uit de cannabiswereld, nam de cannabiswereld het idee van e-liquids verdampers over uit de tabakswereld. Met rampzalige gevolgen.

In 2019 en 2020 vielen in de VS zestig doden en werden bijna drieduizend mensen in het ziekenhuis opgenomen na gebruik van cannabis-verdampers op vloeistofbasis. De boosdoener bleek in bijna alle gevallen Vitamine E olie. Journalist David Downs onthulde in een artikel over deze ‘vape crisis’ dat de eerste ongelukken met illegaal geproduceerde elektronische cannabis vapes al uit 2007 dateren.

De vape crisis bleef gelukkig beperkt tot de VS. In Nederland duiken af en toe cannabis vape-pennen met e-liquid op, maar zolang de productie ongereguleerd is, is het veiliger deze producten te vermijden.

Voordelen van verdampen

Misschien wel het grootste voordeel van het gebruik van een ‘traditionele’ verdamper is dat het consumeren van tabak niet meer nodig is. Voor recreatieve cannabisconsumenten is dit vaak de doorslaggevende reden om over te stappen.

Nog een groot voordeel: de schadelijke stoffen die vrijkomen door verbranding krijg je niet meer binnen als je cannabis verdampt. En een goede verdamper veroorzaakt wel wat geur, maar vergeleken met de rookwalmen van een tabaksjoint is die bijna te verwaarlozen. Ook een voordeel: zeker kleine verdampers zijn bovendien heel discreet; je kunt een trekje nemen zonder dat iemand het merkt.

Nadelen van verdampen

De nadelen van verdampen zijn vooral praktisch van aard. Je moet je verdamper meenemen en zorgen dat het ding opgeladen is. En elk apparaat slijt en kan kapot gaan. Veel ervaren verdampers benadrukken dat verdampen iets is dat je moet leren. Je moet niet zuigen, maar rustig en geleidelijk inademen. Net als bij het roken van een puur pijpje heb je oefening nodig voordat je de techniek goed in de vingers hebt. Dat geldt ook voor het kiezen van de temperatuur waarop je je cannabis verdampt, wat bij goede verdampers eenvoudig kan.

In zijn boek Cannabis Pharmacy noemt Michael Backes het risico op overdosering als nadeel van verdampen: ‘Het voornaamste risico van het verdampen van medicinale cannabis is over-medicatie. Cannabisdamp is bloemig en wordt door veel patiënten gemakkelijker verdragen dan cannabisrook. Omdat damp niet zo scherp is als rook, hebben patiënten de neiging er meer van te inhaleren en het langer in hun longen te houden, wat een hogere dosis cannabinoïden kan opleveren dan verwacht.’

Welke temperatuur?

Het bepalen van de optimale temperatuur is een kwestie van zelf experimenteren en kan per cannabissoort verschillen. Tussen 157 en 220 graden Celsius verdampen alle cannabinoïden, maar vanaf 200 graden kan je cannabis gaan verbranden.

Over het algemeen geeft een hogere temperatuur een meer lichamelijk, stoned effect. Als vuistregel kan gelden dat bij 185 graden Celsius de meeste werkzame stoffen vrijkomen, zonder risico op verbranding. Een kort overzicht van de belangrijkste cannabinoïden en de temperatuur waarop ze verdampen:

• THC: 157 °C
• CBD: 160-180 °C
• Delta-8-THC: 175-178 °C
• CBN: 185 °C
• CBC: 220 °C
• THCV: 220 °C

[Bronnen:
To vape or not to vape: de onstuitbare opmars van de verdamper, Highlife 2, 2016

Provincie steekt 1,5 miljoen in medicinale cannabis, Omroep Flevoland, 28 oktober 2015

Cannabis Pharmacy – The practical guide to medical marijuana, Michael Backes, Black Dog & Leventhal Publishers, 2017

Verbod op smaakjes zoals pina colada in e-sigaretten gaat vanaf juli 2022 in, NU.nl, 21 mei 2021

2019–2020 vaping lung illness outbreak, Wikipedia

Leafly investigation: Vape lung injuries date back to 2007, David Downs, Leafly, 18 februari 2020]