Uitgezocht • Waarom maakt wiet je soms paranoïde (en wat doe je eraan)?

Misschien herken jij je hierin? Soms, als je wiet rookt, word je een beetje achterdochtig, denk je dat je vrienden achter je rug over je praten of voel je je zelfs ietwat paranoïde. Dit gevoel maakt je onzeker en je vertrouwt de mensen om je heen ineens niet meer. Je kunt er zelfs super angstig van worden. Dit komt waarschijnlijk door de THC in de cannabis. In dit artikel helpen we je om te begrijpen wat er op zo’n moment met je gebeurt en hoe dit je sterker in plaats van angstiger kan maken. 

Er zijn maar weinig gevoelens zo onaangenaam als de overtuiging dat iemand achter je aan zit. Van de cascade van effecten die cannabis kan veroorzaken, is paranoia zeker een van de minst wenselijke. THC, de belangrijkste bedwelmende stof in cannabis, kan verantwoordelijk zijn voor het opwekken van paranoïde gedachten. Sommige mensen zijn hier bijzonder gevoelig voor.

Hoewel niet iedereen die wiet consumeert paranoia zal ervaren, kan het een nadelig effect zijn. Bovendien zijn sommige mensen vatbaarder voor paranoia dan andere. Begrijpen waarom paranoïde gedachten optreden en hoe je ze kunt vermijden of beheersen als je cannabis gebruikt, kan je sterker maken in plaats van je angstiger.

Wat is paranoia?

Paranoia is een gemoedstoestand of gevoel waarbij iemand ongegronde overtuigingen heeft dat anderen van plan zijn hem of haar schade toe te brengen. Paranoia vertegenwoordigt een centrale ervaring van paranoïde persoonlijkheidsstoornis (PDD). Deze wordt gekenmerkt door consistent wantrouwen en achterdocht jegens anderen. Paranoia is tevens een veelvoorkomend kenmerk van psychose en psychotische ziekten, zoals schizofrenie, maar het is niet altijd een kenmerk van geestesziekten.

Symptomen van paranoia zijn onder meer:

• Onvermogen om andere mensen te vertrouwen

• Onvermogen om te ontspannen

• Het gevoel hebben dat wat om je heen gebeurt, wordt gecontroleerd door externe krachten

• Verborgen betekenis vinden in het gedrag van anderen

• Hypervigilantie. Dit is een staat van verhoogde sensorische alertheid, waarbij je je bewust bent van alle verborgen gevaren. Hypervigilantie is een onderdeel van een angststoornis.

Iedereen is wel eens (mild) paranoïde

Het is overigens tamelijk normaal om af en toe een paranoïde gedachte te ervaren. Men vermoedt dat bepaalde bevolkingsgroepen bovendien vatbaarder voor paranoïde denken zijn dan andere. Mensen die in armoede, isolement of uitbuiting leven en degenen met een laag zelfbeeld, een slechte lichamelijke gezondheid of die een trauma hebben meegemaakt, hebben vaak een verhoogde neiging richting paranoia.

Daarbij komt dat bepaalde stoffen paranoia kunnen opwekken. Cannabis is hiervan een van de bekendste voorbeelden. Door cannabis veroorzaakte paranoia kan op verschillende manieren tot uiting komen. Voorbeelden zijn angst of overmatig zelfbewustzijn over wat mensen denken, of je bedreigd voelen omdat iemand of iets je wil pakken. “Iedereen kijkt naar me!” “Zien mensen dat ik stoned ben?” Deze universele gevoelens zijn de meeste wietrokers wel bekend. 

Wie wel eens paranoia heeft ervaren na roken van een joint, herkent waarschijnlijk ook dat, eenmaal in de greep van paranoia, een sterk verlangen ontstaat om alleen te zijn, weg van anderen. Met een drang om in een donkere kamer zich te verstoppen of zelfs catatonisch te worden.

Het is met name de psychoactieve cannabinoïde THC in cannabis die voor gevoelens van paranoia kan zorgen… [foto: Hannah Spray Photography/Shutterstock]

Hoe kan wiet paranoia veroorzaken?

In 2014 bevestigde een historisch onderzoek naar cannabis en paranoia wat al lang werd vermoed: THC kan paranoia veroorzaken. De studie omvatte 121 vrijwilligers die ofwel intraveneuze THC (het equivalent van een sterke joint) of een placebo kregen.

De resultaten toonden duidelijk aan dat THC paranoia kan veroorzaken bij personen die sowieso een neiging tot paranoïde denken hebben: 50% van de vrijwilligers die THC kregen, ervoer paranoia, vergeleken met 30% van de vrijwilligers die een placebo kregen. De studie bood ook fascinerende inzichten in hoe THC het paranoïde denken beïnvloedt.

Abnormale informatieverwerking van de hersenen 

THC lijkt de manier te beïnvloeden waarop de hersenen willekeurige gebeurtenissen verwerken. Dit fenomeen wordt ‘abnormale opvallendheid’ oftewel ‘abnormal salience’ genoemd. Makkelijk gezegd, is de kans groter dat sommige mensen na het consumeren van wiet extra belang hechten aan willekeurige gebeurtenissen en deze verkeerd interpreteren. Andere studies hebben aangetoond dat de kans op het toekennen van betekenis of ‘opvallendheid’ verder wordt vergroot als diegenen aan negatieve emoties zoals angst en woede worden blootgesteld.

Met andere woorden: iemand die net wiet heeft gerookt, is meer geneigd om in paniek te raken door een boze gezichtsuitdrukking en/of de betekenis ervan verkeerd te interpreteren dan iemand die geen cannabis heeft geconsumeerd. Abnormal salience-verwerking lijkt echter van voorbijgaande aard en treedt alleen op als iemand high is. Er zijn momenteel geen aanwijzingen dat langdurig cannabisgebruik de salience-verwerking permanent kan schaden.

Overprikkeling van de hersenen

THC kan ook op andere manieren paranoïde denken opwekken. De cannabinoïde kan endocannabinoïde-receptoren in de hele hersenen activeren, ook in de amygdala. De amygdala speelt een cruciale rol bij het reguleren van angstgerelateerde reacties, zoals angst, stress en paranoia.

Grote doses THC kunnen de amygdala overstimuleren. Dit kan tot een aanval van angst of op angst gebaseerde reacties leiden. Deze overactivering van negatieve emoties kan paranoia veroorzaken.

CBD-soorten kunnen paranoia verlichten

Aanvullend bewijs geeft aan dat THC angstreacties en paranoïde denken kan versterken. In één onderzoek kregen deelnemers 10 milligram THC. Vervolgens werden ze blootgesteld aan angstige gezichten. De deelnemers ervoeren een grotere amygdala-activering dan degenen die CBD kregen. Bij de deelnemers die CBD hadden gehad, zagen de onderzoekers de amygdala-activiteit zelfs dalen.

Het is zowel fascinerend als ironisch dat twee verschillende verbindingen in dezelfde plant paranoia kunnen verergeren en/of verlichten.

Een ander recent onderzoek waarin de effecten van CBD en THC-dominante cannabis cultivars werden vergeleken, wees uit dat de CBD-dominante cultivars een onmiddellijke vermindering van spanning en angst veroorzaakten. Aan de andere kant zagen de THC-dominante soorten onmiddellijk na consumptie paranoia-pieken bij gebruikers. De effecten hiervan namen pas na een uur af.

Hoewel verre van overtuigend, suggereren deze bevindingen sterk dat THC paranoia kan veroorzaken, terwijl CBD dit kan helpen verlichten.

De remedie tegen eventuele paranoïde gevoelens na consumptie van mediwiet, kan je gelukkig ook in de cannabisplant zelf vinden: cannabidiol ofwel CBD! [foto: content_creator/Shutterstock]

Zijn sommigen kwetsbaarder voor paranoia bij wietgebruik dan anderen? 

We weten dat paranoia een vrij veel voorkomende ervaring kan zijn voor cannabisgebruikers. Maar liefst 51,4% van de Amerikaanse cannabisgebruikers heeft wel eens paranoïde gedachten gehad na het gebruik van cannabis. Het lijkt er echter op dat bepaalde factoren sommige individuen kwetsbaarder voor paranoia maken dan anderen.

Weten dat THC paranoia veroorzaakt, helpt niet

In het grootste onderzoek naar paranoia en cannabis dat tot nu toe is uitgevoerd, vertelden onderzoekers de deelnemers van tevoren dat THC paranoïde gedachten kan opwekken. De onderzoekers veronderstelden dat, door deelnemers ervan bewust te maken dat THC een dergelijk effect zou kunnen veroorzaken, ze minder snel willekeurige gebeurtenissen verkeerd zouden interpreteren. Dit is immers een voorloper van paranoïde denken.

Deze onthulling leek echter het tegenovergestelde te bewerkstelligen en verergerde de paranoia juist bij degenen die deze informatie hadden ontvangen. Met andere woorden: het cultiveren van de verwachting dat cannabisgebruik gepaard kan gaan met paranoia lijkt een selffulfilling prophecy te creëren.

Ander bewijs toont eveneens aan dat wanneer mensen ertoe worden gebracht cannabis met paranoia te associëren, ze eerder een verband herkennen. Enquêtes over cannabis en paranoia hebben aangetoond dat mensen significant meer geneigd zijn om paranoia te melden als hen wordt gevraagd om dit op een vaste manier te definiëren. Aan de andere kant, als individuen open vragen worden gesteld over hun ervaringen met cannabis, meldt slechts 6% ervaringen met paranoia.

Genetische aanleg

Er is ook recent bewijs dat genetica van invloed kunnen zijn op de mogelijkheid dat cannabis paranoia veroorzaakt. In een uitgebreide studie met 109.308 deelnemers, ontdekten onderzoekers dat mensen met een genetische aanleg voor psychotische aandoeningen meer kans hadden op paranoia na cannabisgebruik.

Het is hierbij echter belangrijk om te onthouden dat het ervaren van paranoia niet noodzakelijkerwijs een psychotische ziekte impliceert – veel mensen ervaren op een bepaald moment in hun leven milde paranoia.

Seks kan nadelige effecten bepalen

Vreemd genoeg kan seks ook een rol spelen. Een studie uit 2019 onder menselijke deelnemers wees uit dat vrouwen de effecten van THC al bij een lagere dosis dan mannen ervaren. Hoewel het onderzoek niet specifiek naging of vrouwen meer kans hebben op paranoia, suggereerde het wel dat vrouwen een grotere kans hebben op acute bijwerkingen na het gebruik van THC, waarvan paranoia een voorbeeld is.

Een andere studie toonde ook aan dat vrouwen duidelijk meer kans hebben op acute angstopwekkende effecten van cannabis en daarom met lagere doses dan mannen zouden moeten beginnen.

Tips om wietparanoia te stoppen

Als het gaat om paranoia, is er een scala aan hulpmiddelen beschikbaar die je kunnen helpen de kans op paranoïde gedachten te verkleinen.

‘Start low and go slow’

Eerst en vooral: ‘start low and go slow’. Als je onervaren bent met cannabis, is het altijd aan te raden om met een lage dosis te beginnen, eventueel zelfs met een microdosis, en te wachten tot de wiet begint te werken voordat je meer consumeert. Naarmate je bekend raakt met de interactie die de plant met je lichaam heeft, kun je beginnen met het aanpassen van uw dosis. Verhoog deze langzaam totdat je je persoonlijke ‘sweet spot’ bereikt. De ‘sweet spot’ staat voor de dosis die het gewenste resultaat oplevert zonder ongewenste effecten, zoals paranoia.

Cultiveer een positieve set en setting

Een andere methode die kan helpen de kans op paranoia te verkleinen, is aandacht besteden aan met wie en waar je cannabis gebruikt. In de afgelopen jaren heeft onderzoek het belang onderstreept van het cultiveren van een fijne en veilige omgeving om middelen als cannabis als prettig te ervaren.

Zoals eerder besproken, ontstaat paranoia meestal wanneer er een overvloed aan negatieve emoties aanwezig is. Angst kan bijvoorbeeld snel leiden tot gevoelens van bedreiging of kwetsbaarheid voor schade. Daarom kan het consumeren van wiet in een omgeving waar je je veilig, ontspannen en op je gemak voelt, de kans op paranoia verkleinen.

Uitzitten

Als je echter alles goed doet en de paranoia slaat nog steeds toe, is niet alles verloren. Hoewel paranoia als je stoned bent intens en overweldigend kan aanvoelen, is dit gevoel meestal van korte duur en verdwijnt het na een uur of twee. De volgende technieken kunnen de intensiteit van de ervaring verlichten en helpen om de tijd te doden.

Sommige cannabisgebruikers zweren bij eenvoudige oplossingen, zoals diep ademhalen en ontspannende activiteiten zoals yoga oppakken. Anderen wikkelen zich in een deken en wachten tot de paranoia voorbij is. Weer anderen gaan graag horizontaal liggen en/of in bed chillen.

Kruiden, specerijen en CBD-soorten

Er zijn ook verhalen bekend over het inhaleren of consumeren van kruiden en specerijen. Zo zou versgemalen zwarte peper of citroensap kunnen helpen. De aromatische terpenen die deze planten bevatten, kunnen ondersteunend werken zodat je kunt ontspannen. Ook kunnen ze je helpen ‘aarden’. Je kunt het met de effecten van aromatherapie vergelijken.

Ten slotte: probeer CBD. Het roken van een CBD-variant of het kauwen van CBD-gummies kan gevoelens van kalmte opwekken en angst of negatieve gevoelens tegengaan. Dit draagt bij aan verlichting van wietparanoia te.

LEES OOK:   Basisgids voor het gebruik van medicinale cannabis bij angst

LEES OOK:   Cannabis bij paniekstoornis – zo krijg jij weer grip op je angsten!

[openingsbeeld: Kreminska/Shutterstock]