NU.NL: De romantiek is uit de cannabisbranche verdwenen

NUzakelijk spreekt in een reeks zomerinterviews met Nederlandse ondernemers die het extra druk hebben in de zomer. Deze week: coffeeshopeigenaar Paul Wilhelm (54). Hij had filmsterren Brad Pitt en Matt Damon als klant, en wilde zelfs een heuse Cannabis Experience openen.
De laatste tijd vreest Wilhelm echter dat Nederland op cannabisgebied achter zal lopen. “De cannabisteelt moet gelegaliseerd worden”, vindt hij.

Wilhelm was 22 jaar toen hij zijn eerste coffeeshop opende. Samen met zijn beste vriend Jeroen Hamersma begon hij in 1985 coffeeshop de Tweede Kamer in Amsterdam, die er tot de dag van vandaag staat. Al hun hele jeugd hadden de twee doorgebracht in shops van anderen. Aanvankelijk vooral als klant en later ook achter de toonbank.

“We dachten: we moeten er zelf maar eens eentje beginnen”, blikt Wilhelm terug. “In die tijd kon je alleen zakjes wiet kopen van 10 gulden of 25 gulden. Wij kwamen voor het eerst met een weegschaaltje achter de bar, zodat klanten zelf konden bepalen hoeveel ze wilden uitgeven. We sneden het zelf aan de bar en wogen het waar de klant bij was. Je kon eraan ruiken en je kon het voelen.”

Tweede Kamer
Het was een groot succes en al snel groeide de Tweede Kamer uit tot een soort huiskamer, waar mensen elkaar tegenkwamen en politieke discussies voerden. Precies waar Wilhelm en Hamersma op gedoeld hadden met de naam van hun shop.

Wilhelm was dat jaar net begonnen met een studie aan de sociale academie. Dit leverde dikwijls opmerkelijke taferelen op. “In de pauze kocht ik 5 kilo wiet en daar zat ik dan mee in de klas”, zegt Wilhelm. “Ik had een grote tas tussen mijn benen. Zo’n sporttas. Ik merkte dat ik moest kiezen tussen mijn studie en mijn bedrijf.” Hij koos voor de coffeeshopbranche en verliet de sociale academie snel na het eerste jaar.

Vrije sfeer
Terwijl er in de jaren tachtig een stemming heerste van no future, ervoer Wilhelm dat allerminst. Voor de coffeeshopbranche was er juist nog amper regelgeving, waardoor ondernemen binnen deze sector relatief gemakkelijker was.

“Je had geen officiële vergunning nodig”, vertelt Wilhelm, “waardoor Amsterdam toen zo’n vier- tot zeshonderd coffeeshop had”. Wel controleerde de politie af en toe, maar een gedwongen sluiting was nooit aan de orde, stelt Wilhelm: “Zo’n controle noemden we toen een inval. De politie nam al je spullen in beslag, maar diezelfde avond haalde je gewoon weer nieuwe.”

Het klimaat in de branche was in de jaren tachtig heel anders dan nu, stelt Wilhelm: “De criminaliteit was nog niet doorgedrongen in de sector en je had nog veel relaxte hippies. Zij gingen dan op reis en namen een kilo Indiase hash mee om hun vakantie terug te verdienen”, herinnert hij zich.

“Het waren echt liefhebbers. Die had je toen nog veel meer. Nu zie je veel meer een soort autoverkopers in de branche. Mensen doen het nu vaker voor het geld.”

Nederwiet
Voor die liefhebbers kwamen Wilhelm en zijn compagnon met originele producten. Zo introduceerde Wilhelm de zogeheten Oranjebud. “Het werd gekweekt in Nederlandse kassen”, stelt Wilhelm.

“We hebben dit een aantal jaren als enige shop in de stad kunnen verkopen. Het was de goedkoopste en beste Nederwiet, waardoor de klanten in rijen voor de deur stonden.”

Omdat hun coffeeshop maar 25 vierkante meter lang was, begonnen de ondernemers in 1993 een tweede shop: Dampkring. Hiermee richten ze zich sindsdien op toeristen.

Ook hier behandelen ze de hash en wiet als ware liefhebbers. “We hebben dit product eigenlijk altijd benaderd als wijn”, zegt Wilhelm. “Je hebt veel verschillende soorten cannabis, talloze kweekmethodes en alles heeft een eigen geur en smaak.”

Ocean’s Twelve
Dampkring – dat inmiddels twee locaties heeft – bereikte in de loop der jaren een ware cultstatus bij internationale toeristen. Zo ook bij de Amerikaanse regisseur Steven Soderbergh, die in 2004 aanklopte bij Wilhelm. Soderbergh zocht een locatie om scènes op te nemen voor zijn speelfilm Ocean’s Twelve en had zijn zinnen gezet op Dampkring.

“Hij vond dat Dampkring voor vrijheid stond”, weet Wilhelm. “Steven was een Amerikaan in andere tijden. Toen hij jong was, ging je daar direct de gevangenis in als je een stickie rookte. Steven zei dat hij altijd in Dampkring kwam als hij in Amsterdam was. Hij hield van ons diverse publiek. Zwart, wit, jong, oud, iedereen doet zijn ding. De vrijheid om cannabis te kopen, die vond hij geniaal.”

Vijf dagen lang filmde het team van Soderbergh in Dampkring. Wilhelm heeft ze allemaal over de stoep gehad: Brad Pitt, Matt Damon, George Clooney en ga maar door. “Ze zaten de hele tijd te blowen”, lacht Wilhelm. “Ocean’s Twelve werd uiteindelijk de slechtste film van het drieluik. Dit had daar ongetwijfeld mee te maken.”

Cannabis Experience
Wilhelm had in 2015 grootse plannen. Samen met andere coffeeshopondernemers wilde hij een zogeheten Cannabis Experience bouwen bij bedrijventerrein Westpoort in Amsterdam-West. In een groot complex moesten niet alleen acht coffeeshops met een drive-in komen, maar ook een tentoonstellingsruimte, een cadeauwinkel en een testlaboratorium.

“Denk aan de Heineken Experience, maar dan voor cannabis”, legt Wilhelm uit. “We wilden een educatief bezoekerscentrum openen, met als doel mensen zoveel mogelijk over hennep en cannabis te leren. We wilden 3D-brillen en touchscreens.”

Het stadsdeel ging na enige tijd akkoord. De cannabisondernemers waren dolblij en verwachtten dat er 200.000 tot 500.000 bezoekers per jaar op af zouden komen. De politie werd echter bang dat de openbare orde en veiligheid in het geding zouden komen, en besloot het plan te blokkeren.

Voorlichting
Toch blijft Wilhelm het zeggen: voorlichting over cannabis is belangrijk. Je wil immers niet dat het verkeerd gaat en dat gebruikers flauwvallen. Hij begint daarom binnenkort aan een voorlichtingscampagne, gericht op met name scholieren. “Ik verkoop uiteindelijk wel drugs, dus wil ik mijn maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen.”

Hij wil flyers, posters en een brochure uitbrengen met tips voor verstandig gebruik. Ook moet er een voorlichtingswebsite komen. “Voorlichting geven is niet tegen de wet”, zegt Wilhelm. “Dat geldt enkel voor het maken van reclame.”

Met zijn aangekondigde campagne wil Wilhelm gebruikers uitleggen wanneer zij wel of juist niet cannabis kunnen gebruiken. “Doe het bijvoorbeeld niet als je huiswerk moet maken.” Ook raadt Wilhelm af om cannabis te gebruiken tijdens werktijd, “en al helemaal niet de hele dag door”.

Doe het alleen als het iets toevoegt. Bijvoorbeeld als je naar een concert gaat of muziek speelt. Of doe het als je naar een superheldenfilm gaat met special effects, maar niet als je naar een Franstalige intellectuele film gaat. Dan val je in slaap of vergeet je waar de film over gaat.”

Out gaan
Dat het ook verkeerd kan gaan met cannabis, ondervindt Wilhelm zo nu en dan in zijn coffeeshops. Overmoedige bezoekers roken dan te veel wiet of hash, waardoor ze instorten en – zoals dat heet – out gaan.

“Hiervoor hebben we een protocol opgesteld”, legt de ondernemer uit. “We brengen deze bezoekers dan naar buiten, zodat ze een beetje frisse lucht krijgen. Soms geven we ze ook iets zoets te eten.”

Zelf staat Wilhelm overigens nooit stoned in zijn coffeeshops. Hij is dan een cannabisliefhebber, maar blowen doet hij alleen zo nu en dan in de avond. In het verleden stond hij wel geregeld met een jointje op in zijn coffeeshop, maar dat werkte lang niet altijd mee.

“Ik heb vervelende situaties meegemaakt, zoals een vechtpartij in mijn coffeeshop en een inval van de politie. Je merkt dat je dan toch anders reageert dan wanneer je nuchter bent. Je verliest het overzicht.”

Slechte naam
Wilhelm bemerkt ook dat het anno 2017 een stuk moeilijker is om cannabisondernemer te zijn dan in de jaren tachtig. “Het is steeds ingewikkelder geworden om aan goede producten te komen”, zegt hij. “In pakweg vijftien jaar tijd is de hele romantiek eraf.”

“Alle liefhebbers en kleine thuiskwekers zijn er min of meer mee opgehouden, omdat het risico voor hen te groot wordt. Heb je een kwekerij in je huis, dan riskeer je een gevangenisstraf. De mensen met groene vingers en passie voor het product zijn er hierdoor grotendeels uitgefilterd.”

De ondernemer stelt dat hij een stuk voorzichtiger is met wie hij zaken doet. Geregeld moet hij ‘nee’ verkopen aan cannabishandelaren. Ze bieden dan een “mooi ogend product” aan, stelt hij, maar voor te weinig geld. Dat vertrouwt hij niet. “Vaak hebben ze dan ook nog eens zo’n boevenkop en denk je: nee, dat moet maar niet.”

Controles
Ook op het gebied van controles is het er niet gemakkelijker op geworden. “De regelgeving is zo streng geworden”, zegt Wilhelm. “Je wordt minimaal twee keer per jaar gecontroleerd door een horeca-interventieteam. Dan komt de politie, de Belastingdienst en eventueel de douane langs.”

Het zijn rigoureuze controles, weet de ondernemer. “Ze komen vaak met zo’n tien man aanzetten. Je zaak moet dan voor soms wel twee uur dicht. Ook worden de bezoekers gecontroleerd. Als je de zaken niet op orde hebt, krijg je een waarschuwing. Bij een tweede keer moet je je shop een week dichtdoen, en de vierde keer verlies je je vergunning.”

Uruguay
Wilhelm is bang dat Nederland op den duur zijn concurrentiepositie op cannabisgebied verliest. Zo loopt Uruguay inmiddels voor qua regelgeving over wietteelt. Hier werd dit recentelijk volledig legaal. Ook in de Amerikaanse staten Alaska, Oregon, Colorado, Washington, Californië, Massachusetts en Nevada stemden inwoners voor de legalisering van marihuana.

De ondernemer pleit daarom ook in Nederland voor een volledige legalisering van de cannabiskweek. “Omdat het kweken nog steeds illegaal is, ontbreekt het in een coffeeshop aan ingrediëntinformatie”, meent Wilhelm.

“In cannabis zit niet alleen THC, maar wel 56 werkzame stoffen. Ik wil klanten precies kunnen aangeven hoe groot de dosis van al die stoffen is. Zo kan ik hen beter informeren over de risico’s. Nu kan ik dit niet doen, waardoor ik eigenlijk niet kan voldoen aan de redelijke eisen van de volksgezondheid.”

Een verbod op het telen van cannabis noemt de ondernemer dan ook “niet meer van deze tijd”. “Het homohuwelijk, de euthanasie en de prostitutie waren ooit ook verboden, maar dit is allang verleden tijd. Wanneer wordt cannabisteelt eindelijk legaal?”