THC & Metabolisme • Hoe je lichaam cannabis verwerkt, gebruikt en afscheidt

Het metabolisme – ook wel stofwisseling genoemd – is een proces dat ook zorgt voor het transporteren van geneesmiddelen door ons lichaam. Ook zorgt het ervoor dat het middel van de ene chemische vorm naar de andere omgezet wordt. Dat proces begint op het moment dat een stof ons lichaam binnenkomt en stopt niet voordat het weer wordt uitgescheiden. In dit artikel bekijken we de relatie tussen metabolisme en medicinale cannabis.

Wat doet het metabolisme?

Soms praten mensen over dit metabolisme proces alsof het lichaam de (chemische) stoffen “afbreekt”. Eigenlijk is dit meestal niet het geval. Het metabolisme doet vaker het tegenovergestelde: het voegt meer moleculen toe aan de chemische structuur. Het blijkt dat hoe groter de chemische stof wordt, hoe gemakkelijker het is om deze uit je systeem te verwijderen.

Over het algemeen vindt het metabolisme van geneesmiddelen plaats in de lever, vanwege de grote aanwezigheid van enzymen. Deze enzymen dienen als een belangrijk filtersysteem voor het lichaam en beschermen ons tegen gifstoffen in het milieu. 

Het metabolisme van geneesmiddelen

Het metabolisme van geneesmiddelen kan plaatsvinden in elk biologisch weefsel in het menselijk lichaam. Omdat andere weefsels in beperktere mate betrokken zijn bij het verwerken van deze stoffen, is de lever het primaire orgaan dat verantwoordelijk is voor het metabolisme. Denk hierbij vooral aan dingen die we eten of via de mond innemen. Het geneesmiddelen metabolisme zelf vindt plaats in twee verschillende fasen:

Fase 1: Hier initiëren enzymen een chemische reactie die het medicijn doorgaans oxideert, waardoor de oplosbaarheid in water toeneemt. Hoewel deze fase stoffen kan produceren die gemakkelijk uit het lichaam kunnen worden verwijderd, zijn veel chemicaliën nog niet klaar voor eliminatie.

Fase 2: Nu ondergaan deze gemodificeerde chemische verbindingen nog een ronde van chemische reacties, waarbij het medicijn meestal wordt gekoppeld aan een groter, beter uit te scheiden molecuul. Gekatalyseerd door een andere klasse enzymen – transferase-enzymen of UTG’s genoemd – zorgt deze transformatie ervoor dat de chemicaliën in water oplosbaar worden. Ze kunnen nu uit het lichaam worden geëlimineerd. 

Er zit geen THC in verse, rauwe wiet maar wel de voorloper ervan: THCA. En die verandert pas door verhitting in het psychoactieve THC… [foto: Dmytro Tyshchenko/Shutterstock]

Cannabis in het lichaam activeren

Alle cannabinoïden beginnen hun leven eigenlijk in een zogeheten rauwe/zure vorm. In deze rauwe cannabisbloemen – zoals die worden gebruikt voor roken, vapen of het maken van edibles – zit niet veel THC of CBD. In plaats daarvan vinden we THCA en CBDA, welke hun voorlopers zijn. De ‘A’ staat hier dan voor ‘acid’.

Hoewel deze cannabinoïdezuren ook actieve medicinale effecten hebben, verschillen ze vaak aanzienlijk van hun bekendere verschijningsvormen. THCA deelt bijvoorbeeld de ontstekingsremmende effecten van THC, maar veroorzaakt geen psychoactieve high.

THC wordt actief wanneer THCA wordt getransformeerd middels decarboxyleren. Decarboxyleren vindt meestal plaats met hitte, dus het gebeurt ook wanneer je cannabis verbrandt of verhit tijdens het roken of verdampen. Hetzelfde geldt voor CBDA en de andere ‘kleinere cannabinoïden’. Decarboxylatie is ook een belangrijke stap bij het maken van edibles en wordt vaak aangeduid als ‘het activeren van cannabis’.

Hoe werkt het THC-metabolisme?

Zodra cannabinoïden zoals THC zijn geconsumeerd, in de bloedbaan zijn opgenomen en zijn verspreid over de weefsels door het hele lichaam, kunnen ze de gewenste effecten veroorzaken. De weg die THC door je lichaam aflegt wordt in principe bepaald door hoe je het consumeert.

Bij inhalatie worden de cannabinoïden en terpenen snel opgenomen in bloed en daardoor ook in de hersenen. Maar als je THC binnenkrijgt via edibles is de weg naar de bloedbaan en de hersenen niet zo eenvoudig. Cannabis die oraal wordt ingenomen, moet eerst via de darmen worden opgenomen en door de lever worden doorgestuurd. Alle cannabinoïden die naar de lever worden gestuurd, worden gemetaboliseerd door de levercellen; een proces dat bekend staat als first-pass metabolisme.

Hoewel de lever de primaire locatie is waar metabolische transformaties plaatsvinden (vanwege het hoge niveau aan enzymen), kan het metabolisme van cannabinoïden ook plaatsvinden in andere weefsels. Er is bijvoorbeeld experimenteel aangetoond dat THC in de hersenen kan worden gemetaboliseerd.

De manier waarop je medicinale cannabis consumeert bepaalt mede het metabolisme van THC (en CBD), maar dat kan ook nog eens van persoon tot persoon verschillen… [foto: Jackfoto/Shutterstock]

THC metabolisme Fase 1: de aanmaak van 11-OH-THC

Er zijn dus verschillende manieren waarop het metabolisme van cannabinoïden kan plaatsvinden. Echter vindt het – net als bij andere drugs – gewoonlijk plaats in twee fasen. Bij fase 1-metabolisme draait alles om hydroxylering en oxidatie. In deze fase hydroxyleren bepaalde enzymen een deel van de cannabinoïde, waardoor een zuurstof- en waterstofmolecuul aan de structuur wordt toegevoegd. 

Bij THC leidt dit tot de aanmaak van 11-OH-THC, een zeer farmacologisch actieve metaboliet, bekend om zijn kalmerende en psychoactieve effecten. 

Interessant is dat we lagere niveaus van 11-OH-THC in het bloedplasma zien wanneer iemand cannabis heeft gerookt dan wanneer iemand cannabis heeft gegeten. Dit komt voornamelijk doordat THC eerst door het spijsverteringsstelsel gaat wanneer het wordt gegeten. Dit betekent dat het eerst door de lever gaat. Daarom wordt bij eetbare cannabisproducten meer THC door de lever verwerkt en omgezet in 11-OH-THC, voordat het in de bloedbaan terechtkomt.

Wanneer 11-OH-THC wordt geoxideerd door dezelfde familie van enzymen, produceert het THC-COOH; een inactieve metaboliet die een van de belangrijkste eindproducten is tijdens cannabisgebruik. Gewoonlijk zijn de THC-COOH-concentraties zo’n 30-45 minuten na het roken geleidelijk toegenomen en worden ze in hogere niveaus aangetroffen dan de THC-concentraties. 

Hoewel 11-OH-THC een zeer actieve metaboliet in het lichaam is, wordt THC-COOH beschouwd als een inactieve metaboliet. Dit betekent dat het niet langer in staat is zich te binden aan cannabinoïdenreceptoren en er wordt aangenomen dat het geen medicinale effecten heeft. THC-COOH is waar drugstesten naar zoeken, om de aanwezigheid van cannabis in urine te detecteren. Deze inactieve metaboliet kan meer dan dertig dagen traceerbaar blijven in ons lichaam. 

Andere cannabinoïden – zoals CBD – ondergaan vergelijkbare processen en worden gemetaboliseerd tot een verscheidenheid aan metabolieten. Net als bij THC kan het metabolisme van CBD variëren, afhankelijk van de consumptiemethode. Hoewel CBD moeilijker door ons lichaam wordt opgenomen en een deel van de stof onveranderd door het systeem gaat. Daarna wordt het uitgescheiden via de ontlasting. 

Interessant is dat de enzymen die verantwoordelijk zijn voor fase 1-metabolisme van persoon tot persoon kunnen verschillen als gevolg van genetische factoren. Dus sommige mensen metaboliseren THC en CBD anders dan anderen. Sommigen ervaren de psychotrope effecten langer dan anderen, of hebben eerder een positieve drugstest vanwege een hogere ophoping van cannabinoïden in hun systeem.

THC metabolisme Fase 2: Cannabis verlaat het lichaam

In fase 2 draait alles om het voorbereiden van de stof om het lichaam te verlaten. In deze stap kunnen UGT-enzymen een glucuronidemolecuul aan THC-COOH binden. Dit verandert de chemische stof in een THC-COOH-glucuronidemolecuul, waardoor het gemakkelijk uit het lichaam kan worden uitgescheiden via de urine en ontlasting. Eenmaal omgezet in deze metaboliet, is het is de verbinding klaar om uit het lichaam te worden verwijderd. In de laatste fase van dit proces worden de metabolieten van THC uit het lichaam geëlimineerd, wanneer de persoon plast of poept.  

Binnen gemiddeld vijf dagen zal 80-90% van de THC en (meestal) bijbeorende metabolieten zijn uitgescheiden – meer dan 65% via de ontlasting en 20% via de urine. Maar dit is niet waar het verhaal eindigt. Sommige van de THC-metabolieten blijven gebonden aan weefsel en worden langzamer vrijgegeven. Dit is de reden waarom de metabolieten van THC voor sommige cannabisgebruikers weken na gebruik kunnen worden gedetecteerd. Doorgaans duurt dit ook langer bij degenen met overtollig lichaamsvet (THC-COOH-opslagruimte).

Verbazingwekkend proces

Zoals we kunnen zien, leggen de actieve componenten in cannabis een lange reis af van absorptie tot eliminatie, terwijl ze van de ene chemische stof in de andere transformeren. Wat begint als THCA voordat we tot ons nemen, wordt THC wanneer ons lichaam het opneemt. Het zal waarschijnlijk eindigen als een totaal andere chemische stof tegen de tijd dat het je lichaam verlaat. 

Nog verbazingwekkender is dat dit proces heel anders is afhankelijk van de toedieningsweg en dat geldt ook voor de effecten. Toch zorgt dit proces ervoor dat cannabis ons systeem kan binnendringen, zijn indrukwekkende scala aan effecten kan aanbieden en vervolgens ons systeem kan verlaten zonder zich op te hopen. Ofwel, dit is wat medicinaal cannabisgebruik mogelijk maakt…

[openingsbeeld: Panchenko Vladimir/Shutterstock]