(advertenties)
(advertentie)

Onderzoekers van het Amerikaanse Comprehensive Pain and Addiction Center zijn op zoek naar nieuwe therapieën om migraine te behandelen. Nou doen dat wel meer instanties, maar het bijzondere van dit project is dat zij een oplossing zoeken in het menselijke endocannabinoïde systeem (ECS). 

Migraine treft 1 miljard mensen op aarde

Migraine is een van de moeilijkste pijnaandoeningen om te behandelen, omdat niemand weet wat de oorzaak is. Experts hebben ontdekt dat verschillende mensen verschillende triggers hebben. De triggers bestaan uit bijvoorbeeld stress, slaapproblemen, het weer, voeding, licht of geur. Maar de fysiologische basis voor migraine – een aandoening die wereldwijd meer dan 1 miljard mensen treft – blijft een mysterie.

Onderzoekers van het Comprehensive Pain and Addiction Center van de University of Arizona Health Sciences volgen de moleculaire stappen die leiden tot migraine, in de hoop betere preventieve en therapeutische middelen te ontwikkelen. Een van de meest veelbelovende onderzoeksgebieden is het lichaamseigen endocannabinoïde systeem, dat in combinatie met cannabis wellicht voor verlichting kan zorgen.

Het endocannabinoïde systeem begrijpen

Cannabinoïden – verbindingen die worden aangetroffen in cannabis worden al lang gebruikt om verschillende kwalen te behandelen, waaronder pijn. De twee belangrijkste cannabinoïden THC en CBD worden als exogene cannabinoïden beschouwd, omdat ze van buiten het lichaam komen. Cannabinoïden die van binnenuit het lichaam komen worden endocannabinoïden genoemd.

Cannabinoïden binden zich aan CB1- en CB2-receptoren, die zich op de zenuwcellen in het centrale en perifere zenuwstelsel bevinden. De activering van de receptoren zorgt ervoor dat de cellen actie ondernemen, zoals het verminderen van ontstekingen of het verlichten van pijn. Wanneer het gewenste effect is bereikt, breken enzymen de cannabinoïden af (zowel exogene als endocannabinoïden) en verwijderen ze uit het lichaam. De verschillende componenten werken samen en vormen zo het endocannabinoïde systeem.

LEES OOKHet endocannabinoïde systeem (ECS) – een uitgebreide gids

Klinische endocannabinoïde deficiëntie 

Dr. Tally Largent-Milnes bestudeert de rol van het endogene cannabinoïdesysteem bij migraine, een neurologische aandoening die vrouwen vaker treft dan mannen. “Er is klinisch bewijs dat patiënten met chronische migraine, gedefinieerd als 15 of meer hoofdpijndagen per maand, evenals patiënten met hoofdpijn door overmatig medicatiegebruik, lagere circulerende plasmaspiegels van endocannabinoïden hebben.”

Largent-Milnes bestudeerde het endocannabinoïde systeem als junior faculteitslid onder het mentorschap van Todd Vanderah, hoofd van de afdeling Farmacologie, interim-directeur van het Comprehensive Pain and Addiction Center en lid van het BIO5 Institute. Ze was geïntrigeerd door het verband met migraine, een aandoening die zowel zij als haar moeder hebben.

“Klinische endocannabinoïde deficiëntie is een gemeenschappelijk kenmerk van de drie belangrijkste functionele pijnstoornissen: migraine, fibromyalgie en prikkelbare darm syndroom (PDS). Het andere gemeenschappelijke tussen deze drie is dat ze voornamelijk vrouwen treffen. Vanuit farmacologisch oogpunt en op basis van de onderzoeken die gedaan zijn, weten we dat er sekseverschillen zijn in hoe cannabis en andere verbindingen werken op de cannabinoïde receptoren. Dit legt de basis voor verder onderzoek.” 

Overzicht van het menselijke endocannabinoïde systeem, dat wellicht de sleutel is tot een effectieve behandeling voor migraine… [beeld: WuttikitStudio/Shutterstock]

Wat is de stand van zaken?

Er zijn twee primaire endocannabinoïden geïdentificeerd: anandamide (dat in 1992 als eerste werd ontdekt) en 2-arachidonoylglycerol (2-AG).

Er zijn onderzoeken geweest naar migraine-modellen met de volgende vraagstelling: ‘Kunnen we de afbraak van anandamide blokkeren door het enzym te richten op een medicijn om hoofdpijn te verlichten?’ Het antwoord daarop is ‘ja’ volgens Dr. Largent-Milnes. 

De onderzoekslijn komt voort uit dit idee dat er een klinische endocannabinoïde deficiëntie is, en het feit dat ze anandamide-niveaus in zowel het centrale zenuwstelsel als het bloedplasma kunnen meten. Maar het 2-AG-verhaal is grotendeels over het hoofd gezien en haar laboratorium is vooral geïnteresseerd in 2-AG vanwege de verhoogde endogene niveaus.

Het menselijk lichaam herkent de verbindingen die in cannabis worden aangetroffen vanwege het natuurlijke endocannabinoïde systeem van het lichaam. Dat wordt aangetroffen in het hele centrale zenuwstelsel, inclusief de hersenen en het ruggenmerg, en het perifere zenuwstelsel.

Het verband tussen endocannabinoïden en migraine

Migraine – geclassificeerd als een neurologische aandoening – komt het vaakst voor bij mensen van twintig tot vijftig jaar en komt ongeveer drie keer vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, volgens The Journal of the American Medical Association. Onderzoek in de VS heeft aangetoond dat 17,1% van de vrouwen aangaf migraine-symptomen te hebben, slechts 5,6% van de mannen zegt hetzelfde. Een mogelijke verklaring is het verschil in de endocannabinoïde-gehaltes van mannen en vrouwen.

Tally Largent-Milnes: “Klinische endocannabinoïde deficiëntie is een gemeenschappelijk kenmerk van de drie belangrijkste functionele pijnstoornissen: migraine, fibromyalgie en prikkelbare darm. In onze preklinische studies hebben we gevonden dat zowel anandamide- als 2-AG-niveaus lager zijn bij vrouwen, met name in het periaqueductale grijze gebied van de hersenen. Het periaqueductale grijs versterkt of dempt de perceptie van stressoren, waaronder pijn.”  

Met de wetenschap dat vrouwen over het algemeen lagere niveaus van endocannabinoïden hebben, onderzochten onderzoekers in het laboratorium of er een verband was tussen endocannabinoïde-gehaltes en migraine. Dat verband is er inderdaad; in migraine-modellen bij dieren waren de 2-AG-spiegels lager in de groep met migraine-hoofdpijn dan in de groep zonder hoofdpijn.

Er wordt een verscheidenheid aan veranderingen in de moleculaire componenten van migraine gezien. Vooral in de enzymactiviteiten, receptoren en ontstekingsmarkers, die wijzen op het idee dat 2-AG een rol speelt. De tekorten van 2-AG die de onderzoekers zien, zijn niet te wijten aan veranderingen in hoeveel er wordt aangemaakt, maar eerder aan hoeveel ervan wordt afgebroken. Het idee is dat een verhoogde afbraak van 2-AG een grote factor kan zijn in het al dan niet ontstaan van hoofdpijn.

Wat onderzoeken de Amerikanen op dit moment?

Het lopende onderzoek is gericht op het manipuleren van de endocannabinoïde enzymen, om zo de 2-AG-spiegels te verhogen. Largent-Milnes heeft pril bewijs om te suggereren dat hoofdpijnen kunnen worden verminderd door specifieke enzymen te remmen die 2-AG afbreken.

Als haar theorie succesvol is, opent het de deur naar het maken van medicijnen die het endocannabinoïde systeem kunnen beïnvloeden – en dan natuurlijk het liefste zonder eventuele ongewenste bijwerkingen van cannabis, waaronder de psychoactieve effecten (die door THC worden opgewekt).

Ze onderzoekt ook de endocannabinoïde-niveaus tijdens verschillende levensfasen, waaronder de pre-puberteit en postmenopauze. Een van de projecten die ze hoopt te mogen uitvoeren, zal gaan onderzoeken of én hoe oestrogeen het endocannabinoïde systeem reguleert bij pijn die relevant is voor de hersengebieden.

“Vanuit het oogpunt van sekseverschillen lijkt dit een door vrouwen gemedieerd systeem te zijn. Het is dus waarschijnlijk, althans gedeeltelijk, dat een hormoonregulatie van het endocannabinoïde systeem de oorzaak is van deze vrouwelijke vatbaarheid voor hoofdpijn”, concludeert Dr. Largent-Milnes.

Door zich te richten op het endocannabinoïde systeem met behulp van verbindingen om natuurlijke endocannabinoïden (waaronder 2-AG) te stimuleren, hoopt Dr. Largent-Milnes nieuwe – en mogelijk sekse-selectieve – preventieve en therapeutische medicijnen voor migraine te ontwikkelen.

[openingsbeeld: Sangoiri/Shutterstock]