Geur & Smaak – ontdek de effecten van terpenen in cannabis

Een ieder die zich verdiept in medicinale cannabis, komt vroeg of laat het woord ’terpenen’ tegen. Maar wat zijn terpenen eigenlijk en waarom zijn ze belangrijk? In dit artikel vind je het antwoord.

Cannabinoïden versus terpenen

Als we naar de werking van (medicinale) cannabis kijken, dan gaat het al snel over cannabinoïden en het endocannabinoïden-systeem (ECS). Dat komt vooral omdat cannabinoïden de veelbesproken werkzame stoffen in cannabis zijn. Van deze stoffen heeft de wetenschap er momenteel ruim 100 geïdentificeerd, met THC en CBD in de hoofdrol.

Cannabinoïden werken enorm goed samen met met ons lichaamseigen endocannabinoïden-systeem. En uit die samenwerking ontstaan allerlei medicinale (en plezierige recreatieve) voordelen.

Nu er in toenemende mate onderzoek wordt gedaan naar wiet, ontdekt de wetenschap ook steeds meer over andere stoffen in de plant, zoals terpenen. En wat blijkt? Terpenen spelen een hele belangrijke rol bij de werking van cannabis.

In dit artikel leer je hoe dat zit. Maar laten we eerst eens gaan kijken wat terpenen precies zijn.

LEES OOK: Ontdek hier hoe medicinale wiet werkt in jouw lichaam

Wat zijn terpenen?

De samenstelling van het terpeen pineen, dat bijdraagt een een typische dennengeur. Deze terpeen komt ook in voor in cannabis. [Beeld: Shutterstock/Molecular Arts]

Terpenen zijn vluchtige, aromatische moleculen die het kenmerkende geur- en smaakprofiel van een plant bevatten. Bovendien zijn terpenen een belangrijk ingrediënt in de olie-achtige substantie die in veel bloemen zit. Deze substantie noemt men ook wel etherische of essentiële olie, of kortweg hars.

Omdat terpenen vluchtig zijn, verdampen ze makkelijk. Hierdoor zijn planten in staat om hun geur te verspreiden; een proces dat door direct zonlicht en warme lucht wordt versterkt.

Geur en smaak zijn belangrijk voor planten, want hiermee kunnen ze vijanden zoals bacteriën, schimmels en planteneters afschrikken. Maar het is ook belangrijk omdat geur en smaak ervoor zorgen dat bepaalde insecten die helpen bij de voortplanting (bestuiving), zich juist aangetrokken voelen tot de plant.

Bovendien beschikken terpenen over allerlei waardevolle eigenschappen die een gunstig effect hebben op de plant. En niet alleen op de plant… Maar daar komen we later op terug.

Wat zijn terpenoïden?

Voordat we verder gaan, kijken we eerst even kort naar terpenoïden. Veel teksten over dit onderwerp gebruiken de termen terpenen en terpenoïden namelijk door elkaar. En dat is niet terecht.

De vergissing is wel begrijpelijk. Want terpenoïden (of het synoniem isoprenoïden) zijn groepen stoffen die veel lijken op terpenen. Echter zijn terpenoïden iets complexer. Dat zit simpel gezegd als volgt.

Waar terpenen alleen uit koolstof en waterstof bestaan, zijn de moleculen van terpenoïden in staat om meerdere verbindingen aan te gaan. Dit kunnen verbindingen zijn met bijvoorbeeld andere terpenen, maar ook met totaal andere stoffen zoals alcohol.

Een ander verschil is dat terpenoïden niet alleen in planten voorkomen, maar ook in andere levende organismen. Cholesterol is bijvoorbeeld een terpenoïde.

Een close up van de trichomen die op cannabis zitten. Hierin zitten cannabinoïden en terpenen. Door Gleti

Wat doen terpenen nog meer?

Er zijn zo’n 8 duizend verschillende terpenen geïdentificeerd. Uit onderzoek blijkt dat een aantal daarvan veel meer kan dan zorgen voor een kenmerkend aroma. Sommige terpenen hebben namelijk ook een heilzame werking.

Zo heb je vast wel eens gehoord van aromatherapie. Dit is een vorm van kruidengeneeskunde die gebruikmaakt van etherische oliën in kruiden, bloemen en andere plantendelen. Door deze oliën te verwarmen, komen geuren vrij die spanningen en angst kunnen verminderen en slapeloosheid kunnen tegengaan.

Dat etherische oliën in planten en kruiden hiertoe in staat zijn is overigens al duizenden jaren bekend. Er zijn aanwijzingen dat de oude Chinese en Egyptische cultuur de heilzame werking van geurende oliën op effectieve wijze toepaste. Dit gebeurde onder andere door stenen te verhitten om daar vervolgens allerlei planten op te leggen. De dampen die vrijkwamen werden vervolgens geïnhaleerd.

Gelukkig is deze kennis bewaard gebleven en worden vandaag de dag allerlei etherische oliën gebruikt en aromatherapieën toegepast. Ook in veel voedings- en levensmiddelen zitten terpenen. En natuurlijk in cosmeticaproducten. Denk aan parfum en huidverzorgingsproducten. Het terpeen bisabolol dat in kamille zit bijvoorbeeld, wordt in cosmetica gebruikt omdat het kalmerend werkt.

LEES OOK:  6 medicinale eigenschappen van terpenen in cannabis

Terpenen zitten in allerlei planten en bomen. En dus ook in wiet. [Shutterstock/Yarygin]

De werking van terpenen in cannabis

In cannabis bevinden de terpenen zich in de trichomen; op dezelfde plek waar cannabinoïden ontstaan.

Ten eerste zorgen terpenen in cannabis voor alle geur- en smaaknuances waar we tegenwoordig uit kunnen kiezen. Dus die typische aardachtige, zoete of juist citrus-aardachtige geuren en smaken hebben we te danken aan terpenen.

Wat terpenen in cannabis bijzonder maken, is dat ze veel meer doen dan alleen geur en smaak toevoegen. Sterker nog, terpenen in wiet hebben ieder hun eigen, specifieke eigenschap. Net als de cannabinoïden dus. Zo zijn er terpenen die ontstekingsremmende eigenschappen hebben en slaap bevorderen, net als CBD.

Terpenen oefenen invloed uit op cannabinoiden-receptoren in ons lichaam en hierdoor verandert het (medicinale) effect van cannabis

Maar terpenen in cannabis kunnen nog iets bijzonders. Ze zijn namelijk in staat om de werking van cannabinoïden te beïnvloeden. Dat doen terpenen door invloed uit te oefenen op de cannabinoiden-receptoren in ons lichaam en hierdoor verandert het (medicinale) effect van cannabis.

Hier valt nog genoeg in te ontdekken, want er zijn ruim 200 verschillende soorten terpenen geïdentificeerd in cannabis. En tezamen met de ruim 100 cannabinoïden, geeft dat cannabis-veredelaars genoeg materiaal om mee te combineren, zodat allerlei nieuwe geur-, smaak- en effectnuances ontstaan.

Bovendien weet je nu ook waarom er al zoveel verschillende cannabissoorten zijn en waarom er nog regelmatig nieuwe soorten bij komen. De mogelijkheden zijn eindeloos.

Overigens is het niet zo dat in elke cannabissoort 200 terpenen zitten. De hoeveelheid en samenstelling verschilt per soort. Het verschilt zelf per plant, want diverse omgevingsfactoren zoals weersomstandigheden en de kwaliteit van de bodem zijn ook van invloed. Door deze onderlinge verschillen kan het dus gebeuren dat cannabissoorten met een vergelijkbaar cannabinoïden-profiel toch net even een ander effect hebben.

Om toch enigszins grip te krijgen op het effect van terpenen, kan men onderzoeken welke terpenen uiteindelijk in een bepaalde soort zitten en in welke hoeveelheid. Dit noemt men ook wel het terpenenprofiel.

Diverse wietsoorten hebben door verschillende samenstellingen in cannabinoïden en terpenen uiteenlopende effecten. [Foto: shutterstock/Roxana Gonzalez]

Entourage-effect in cannabis

Een term die het samenspel tussen terpenen en cannabinoïden benoemt is ‘het entourage-effect’. Deze term werd in 1998 geïntroduceerd door de wetenschappers Shimon Ben-Shabat en Raphael Mechoulam, om de biologische synergie van cannabinoïden en andere verbindingen zoals terpenen te verduidelijken.

Met het entourage-effect wordt bedoeld dat terpenen en cannabinoïden die tezamen in het lichaam komen (wat waarschijnlijk is bij het consumeren van plantaardige cannabis), een veel beter effect zullen veroorzaken. Of andersom gezegd: een of enkele werkzame stoffen in cannabis zullen niet in staat zijn om tot hun volle potentie te komen omdat zij daarvoor afhankelijk zijn van andere stoffen.

Het is waarschijnlijk dat deze synergie tussen cannabinoïden en terpenen cannabis haar speciale krachten geeft, omdat terpenen de absorptie van cannabinoïden verbetert, bacteriële afweermechanismen versterkt en bijwerkingen minimaliseert.

Het mag hoe dan ook duidelijk zijn dat terpenen in cannabis veel meer doen dan alleen geur en smaak toevoegen. Ze oefenen op een complexe manier invloed uit op het totale effect van wiet. En dat maakt dat er nog veel onderzoek zal worden gedaan naar terpenen en hun invloed op de andere stoffen in de cannabisplant.

[Openingsfoto: Shutterstock/Anton Watman]