NL-Alert >>> Speekseltest dupeert honderdduizenden patiënten

De politie gebruikt sinds 1 juli de nieuwe speekseltest voor jacht op cannabisgebruikers in het verkeer. Mogelijk worden deze zelfs uitgevoerd om de hoek bij jouw coffeeshop. Althans dat is wat het ministerie van Veiligheid en Justitie laat weten over de inzet van het nieuwe speeltje van de politie. Wees gewaarschuwd!

Nicole Maalsté doet sinds 1992 onderzoek in de onder- en bovengrondse cannabiswereld. Zij benadert de achterdeur-problematiek vanuit verschillende perspectieven en zoekt de dialoog op door de verhalen van de mensen uit de branche zichtbaar te maken. Met haar expertise ondersteunt zij het denkwerk van overheden, advocaten, journalisten, belangenorganisaties en politieke partijen in de vorm van inventarisaties, lezingen, brainstormsessies en advies. Op onze zustersite CNNBS schrijft ze tweewekelijks wat haar opvalt en bezighoudt.

Wegrijden bij een coffeeshop

Noord- Korea heeft Kim Jong-un, de VS hebben Trump en wij hebben de speekseltest om druggebruikers in het verkeer op te sporen. De overeenkomst is dat ze alle drie vrij explosief kunnen zijn. In een eerdere column  schreef ik al dat de politie automobilisten voor een speekseltest selecteert als er aanwijzingen zijn dat een automobilist drugs heeft gebruikt. Dat gebeurt op basis van uiterlijke kenmerken en vreemd rijgedrag.

Inmiddels zijn we een paar weken verder en is duidelijk dat het dan bijvoorbeeld gaat om bijzonder rijgedrag, vermoedens bij een standaard verkeerscontrole (zoals verwijde pupillen) of het wegrijden na het bezoek aan een coffeeshop in combinatie met andere indicatoren. Op dit moment worden politiemensen nog getraind om het nieuwe instrument te gebruiken. De inzet van de speekseltest wordt in fases uitgebreid.

Kamervragen D66 over speekseltest

Inmiddels is ook al gebleken dat de inzet van de speekseltest een aantal ongewenste neveneffecten heeft. De test blijkt namelijk ook positief uit te slaan voor dexamfetamine, een medicijn voor mensen met ADHD. Het wrange aan dit verhaal is dat ADHD’ers dit medicijn juist gebruiken omdat het hun rijvaardigheid verbetert. Vera Bergkamp (D’66) heeft daar Kamervragen over gesteld. Dit zou kunnen betekenen dat de wetswijziging die de speekseltest mogelijk maakt terug naar de tekentafel moet. In dat geval kunnen ze meteen kijken naar de gevolgen die de test heeft voor cannabispatiënten en hordes andere patiënten die opiaten (zoals morfine) op doktersadvies gebruiken.

Apothekers zijn not amused

[illustratie: Christos Georghiou/Shutterstock]

Drie weken geleden schreef ik dat de apothekersorganisatie (KNMP) en het Bureau Medicinale Cannabis (BMC) er niet blij mee zijn dat patiënten die cannabis en opiaten op doktersadvies gebruiken een rijverbod hebben gekregen door deze wetswijziging. Het rijverbod wijkt af van de adviezen die de apothekersorganisatie nu geeft aan mensen die deze ‘drugs’ op doktersadvies gebruiken. Deze adviezen zijn wetenschappelijk onderbouwd en gebaseerd op allerlei onderzoeken. Je kunt dat allemaal terugvinden op de app ‘Deelname aan het verkeer’ die de apothekersorganisatie heeft ontwikkeld. Die app bevat adviezen over verkeersdeelname voor ruim 200 geneesmiddelen. Je vindt er o.a. informatie over de invloed van de dosering en de tijdsduur op de rijvaardigheid.

Bij ‘cannabis’ staat er dat de invloed op de rijvaardigheid licht tot matig is. Bij incidenteel gebruik wordt autorijden tot 15 uur na gebruik (van cannabis) ontraden. Als er na die 15 uur nog bijwerkingen optreden zoals “een ‘high’ gevoel, euforie, slaperigheid, duizeligheid, waarnemingsstoornissen en hallucinaties”, dan geldt nog steeds een negatief rijadvies. Bij dagelijks medicinaal gebruik wordt autorijden de eerste twee weken ontraden. Daarna kan de patiënt deelnemen aan het verkeer mits er geen sprake is van bovengenoemde bijwerkingen.

De apothekersorganisatie hoopt dat dit snel kan worden rechtgezet zodat er net als voorheen een uitzondering geldt voor patiënten die cannabis en opiaten bij de apotheek halen

Het ‘Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer’ maakt geen uitzondering voor patiënten die cannabis of opiaten op doktersadvies gebruiken. De apothekersorganisatie zag zich daarom genoodzaakt om hun achterban te laten weten dat er sinds 1 juli 2017 een rijverbod geldt voor patiënten die deze ‘drugs’ bij de apotheek halen. Omdat dit desastreuze gevolgen heeft voor honderdduizenden patiënten wensen ze echter niet af te wijken van hun wetenschappelijk onderbouwde adviezen, dus die blijven voorlopig gewoon op de app staan.

[illustratie: MaryValery/Shutterstock]

Een woordvoerster van de apothekersorganisatie liet mij weten dat er naar aanleiding van de brief aan de betrokken ministeries op hoog niveau een gesprek heeft plaatsgevonden. Het signaal zou inmiddels goed zijn opgepakt en de ministeries zouden er nu druk mee bezig zijn.  De minister van Infrastructuur en Milieu zal er volgens het ministerie volgende week zelf mee aan de slag gaan. De apothekersorganisatie hoopt dat dit snel kan worden rechtgezet zodat er net als voorheen een uitzondering geldt voor patiënten die cannabis en opiaten bij de apotheek halen.

Risico’s voor verkeersveiligheid

Drie weken geleden dacht ik zelf ook nog dat het om een foutje in de wet gaat. Inmiddels twijfel ik daarover. Er is namelijk wel degelijk nagedacht over de gevolgen die de wetswijziging zou kunnen hebben voor medicinaal gebruik van drugs. Dat blijkt uit een rapportage van een adviescommissie die de minister van Justitie op 31 maart 2010 over de voorgenomen wetswijziging adviseerde. Bij de samenstelling van de lijst met middelen die deelname aan het verkeer verbieden is geen rekening gehouden met het gebruik van stoffen op medisch voorschrift. Voor de screening is dit ook niet van belang. Maar de risico’s voor de verkeersveiligheid kunnen zo gering zijn dat cannabis patiënten wel kunnen deelnemen aan het verkeer.

De adviescommissie adviseerde dan ook om patiënten bij wie de invloed van medicijnen op hun rijvaardigheid klein is, toestemming te geven om deel te nemen aan het verkeer, als een dokter het goed vindt. Letterlijk schrijven zij: “Of deelname aan het verkeer door een patiënt die rijgevaarlijke geneesmiddelen gebruikt uiteindelijk verantwoord is, kan alleen door een individueel medisch/specialistisch onderzoek worden bepaald.”

Wel of geen uitzondering?

Hierover is niets terug te vinden in het ‘Besluit alcohol, drugs en geneesmiddelen in het verkeer’. Dit betekent dat er niet is geluisterd naar het advies om een uitzondering in de wet op te nemen voor cannabispatiënten (en andere patiënten die rijgevaarlijke geneesmiddelen nemen). Zou dat de reden kunnen zijn waarom zorgverleners bewust niet zijn betrokken bij de totstandkoming van de definitieve wettekst?

De komende tijd zal dus moeten blijken of er nog een uitzondering gemaakt gaat worden voor mensen die bepaalde ‘drugs’ op doktersrecept krijgen. Cannabispatiënten kunnen tot die tijd beter geen auto besturen. Ondertussen wordt de wet namelijk wel gewoon gehandhaafd. Houd het in de gaten!

[openingsfoto:  Gustavo Frazao/Shutterstock]