Let op! Cannabis-patiënt rijdt onverzekerd auto

Cannabispatiënten mogen niet meer autorijden sinds 1 juli 2017, volgens de apothekersbond. Dat is een gevolg van de wetswijziging die de speekseltesten in het verkeer mogelijk maakt. Inmiddels zijn autoverzekeraars ook wakker geworden. Een cannabispatiënte kreeg te horen dat zij onverzekerd rondrijdt, omdat ze dagelijks cannabis gebruikt. Is dit een foutje van Haagse ambtenaren die deze gevolgen van de wetwijziging niet helemaal hebben voorzien, of bewust beleid?

Nicole Maalsté doet sinds 1992 onderzoek in de onder- en bovengrondse cannabiswereld. Zij benadert de achterdeur-problematiek vanuit verschillende perspectieven en zoekt de dialoog op door de verhalen van de mensen uit de branche zichtbaar te maken. Met haar expertise ondersteunt zij het denkwerk van overheden, advocaten, journalisten, belangenorganisaties en politieke partijen in de vorm van inventarisaties, lezingen, brainstormsessies en advies.

Op onze zustersite CNNBS schrijft ze tweewekelijks wat haar opvalt en bezighoudt. Dit keer een verontrustend bericht over cannabis-patiënten die niet meer mogen deelnemen aan het verkeer als gevolg van de speekseltest.

Slapende honden

Een cannabispatiënte die al drie jaar cannabis bij de apotheek haalt, ziet half juli op het etiket staan dat het sinds 1 juli 2017 verboden is om te rijden wanneer een patiënt cannabinoïden gebruikt.

 

Wanneer zij haar apotheker hierop aanspreekt, legt deze uit dat dit een nieuwe richtlijn van de apothekersbond (KNMP) is. Onder het motto better safe than sorry belt ze haar autoverzekeraar, met de vraag of dit gevolgen heeft voor haar autoverzekering. Een medewerker belt haar terug nadat hij advies heeft ingewonnen bij de juridische afdeling: “We zijn erg blij dat u heeft gebeld, mevrouw. Er zijn inderdaad wat ‘dingen’ aan de hand. Wij volgen het advies van de artsen en apothekers. Dat betekent dat u als cannabispatiënt in principe onverzekerd rondrijdt.”

De dame in kwestie is overdonderd. Er geldt dus niet alleen een rijverbod voor cannabispatiënten, maar je rijdt ook nog eens een keer onverzekerd rond. Ze vraagt zich vertwijfeld af hoe het mogelijk is dat zij dit op zo’n manier moet vernemen en of het niet slimmer was geweest om geen slapende honden wakker te maken.

Reden tot paniek

Wanneer de patiënte mij op haar situatie attendeert, besef ik meteen dat dit nieuws tot een enorme paniekgolf onder cannabispatiënten kan leiden. Wat te doen? Moeten we de betrokken instanties hierop attenderen en hopen dat zij ervoor gaan zorgen dat er alsnog een uitzondering voor cannabispatiënten komt? Of is het zaak dat patiënten – en andere cannabisconsumenten – zo snel mogelijk op de hoogte worden gebracht van de nieuwe regels zodat zij hier rekening mee kunnen houden?

We besluiten samen tot het laatste. Als de overheid haar verantwoordelijkheid niet neemt, dan doen wij het wel. Het kan niet zo zijn dat mensen nietsvermoedend onverzekerd rondrijden. De gevolgen daarvan zijn niet te overzien. Het gaat mogelijk over tienduizenden mensen. Niet alleen patiënten die cannabis (en morfine) via de apotheek verkrijgen, maar ook andere cannabisliefhebbers kunnen ernstig in de problemen komen.

Wet speekseltest overvalt betrokken instanties

Uit een belronde blijkt dat de wetswijziging die de speekseltest mogelijk maakt allerlei instanties compleet verrast. Zij wisten niet dat de wet eraan zat te komen en hebben geen idee hoe zij de wet moeten interpreteren.

Een van die instanties is de apothekersbond KNMP. Zij plaatsten op 13 juli een berichtje op hun website waarin zij stellen dat patiënten die cannabis (of morfine) gebruiken geen auto meer mogen rijden. “De wet maakt geen uitzondering voor gebruik van middelen die op recept door een apotheker zijn afgeleverd.”

Navraag bij de KNMP leert dat de nieuwe wet hen overvallen heeft. Voorheen kregen patiënten altijd het advies om de eerste twee weken niet te rijden. Daarna kunnen zij weer veilig deelnemen aan het verkeer, tenzij er sprake is van bijwerkingen die de rijvaardigheid kunnen beïnvloeden. De apothekersbond heeft een brief gestuurd naar de drie betrokken ministeries om nadere uitleg te krijgen over de gevolgen van de wet.

Mega impact

Ook Bureau Medicinale Cannabis (BMC) blijkt niet op de hoogte van de wetswijziging en eventuele gevolgen voor cannabispatiënten. Een woordvoerster stelt dat cannabispatiënten onder de medicijnenwetgeving vallen. Daarom zou er een uitzondering voor hen gelden. In de communicatie van de overheid over de wet staat echter dat er “geen uitzondering [geldt] voor bestuurders die drugs medicinaal gebruiken. Ook niet als zij bij staande houding aan de politie een medische verklaring kunnen overleggen.”

De medewerkster van BMC laat mij weten dat dit een vergissing moet zijn. “Ik ben blij dat ik dit nu weet. Maar die laatste regel klopt niet. […] Ik schat in dat 80% van de cannabis patiënten autorijdt. Dit is een van de ergste dingen die kunnen gebeuren. Als dit werkelijk zo is, dan heeft dit een mega impact op cannabispatiënten.”

Straatje schoonvegen

Ik werk al jaren op het cannabisdossier. Het is niet de eerste keer dat een wet die iets regelt met cannabis onvoorziene en onbedoelde gevolgen blijkt te hebben. Denk aan de Wietpas waar een aantal gemeenten nu nog steeds heel veel last van heeft. Het begint in die situaties standaard te worden dat dan niemand de verantwoordelijkheid neemt om burgers over de nieuwe situatie te informeren.

Neem de persvoorlichter van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Die stelt: “VWS heeft hier niets mee te maken. Wij gaan hier niet over. Bel mijn collega bij Veiligheid & Justitie maar.”
De persvoorlichtster van het ministerie van Veiligheid & Justitie beweert op haar beurt met droge ogen dat er niet veel is veranderd. “Het was altijd al stafbaar om deel te nemen aan het verkeer als je cannabis hebt gebruikt. Er zijn nu alleen grenswaarden vastgesteld.”

Ik werp hier tegenin dat er altijd een uitzondering gold voor cannabispatiënten. Die vielen onder de medicijnenwetgeving. De voorlichtster antwoordt daarop dat de deskundigen die zij hierover hebben geconsulteerd hen niet erop hebben gewezen dat cannabispatiënten hierdoor in problemen zouden kunnen komen. Zij zijn van het strafrecht. Als er sprake van een uitzonderingssituatie is voor cannabispatiënten dan zou dit vanuit het ministerie van Infrastructuur & Milieu en het CBR moeten worden geregeld. Die zijn van het bestuursrecht. Die collega is echter niet bereikbaar.

Het CBR stelt dat rijden met medicinale cannabis is toegestaan na twee weken dagelijks medicinaal gebruik. “Dat mag alleen als de cannabis is voorgeschreven door een arts en verstrekt door de apotheker (constante kwaliteit) en niet door de coffeeshop. Bij incidenteel medicinaal gebruik is rijden niet toegestaan.”

Het CBR blijkt een geheel eigen visie te hebben over de toediening van medicinale cannabis. Drinken en inhaleren zijn toegestaan. Roken niet.

Het CBR blijkt een geheel eigen visie te hebben over de toediening van medicinale cannabis. Drinken en inhaleren zijn toegestaan. Roken niet. “Het is dus niet mogelijk om een joint te roken als therapie.” Staat in een verklarende e-mail die ik van het CBR krijg. “Medicinale cannabis is volgens het CBR te vergelijken met sommige categorie 3 medicijnen (zoals bijvoorbeeld Zolpidem). “Die mogen alleen gebruikt worden vóór het slapen gaan en dus niet overdag: Dus wordt medicinale cannabis voor het slapen gaan gebruikt, op de voorgeschreven manier, dan is er geen probleem. Maar gebruikt men het overdag, dan wordt het lastiger.” Bestuurders die een beoordeling willen van het CBR m.b.t. medicinaal cannabisgebruik kunnen een gezondheidsverklaring opsturen. Check: cbr.nl/gezondheidsverklaring. Let op: De artsen van het CBR zouden wel eens tot een ander oordeel kunnen komen dan je eigen arts. Dat kan je je rijbewijs kosten.

Autoverzekeraar Allianz laat weten dat patiënten een verklaring van de behandelend arts moeten hebben waarin deze aangeeft of de medicatie de rijvaardigheid beïnvloedt. Zonder zo’n verklaring neem je het risico dat zij zich – in het geval van een schade – beroepen op de uitsluiting van de dekking. “Uiteraard is het advies om in geval van twijfel niet deel te nemen aan het verkeer. […] Bij de traditionele medicijnen geeft de bijsluiter een indicatie over de combinatie met rijvaardigheid. Daar is bij cannabis geen sprake van.”

De wetswijziging heeft gevolgen. Welke gevolgen, daar zijn betrokken apothekers, ambtenaren van verschillende ministeries, het CBR en verzekeraars het nog niet helemaal over eens. Van verschillende kanten worden verschillende stellingen ingenomen. Iedereen veegt zijn eigen straatje schoon en niemand lijkt zich te hebben gerealiseerd dat de wetswijziging verstrekkende gevolgen heeft voor duizenden gebruikers van cannabis (en morfine). Voer voor advocaten. Wij blijven er bovenop zitten.

To be continued….

[Openingsbeeld: azure1, Shutterstock – Verkeersbord met wietblad: VladimirCeresnak, Shutterstock]