Veel mensen met ADHD geven aan dat cannabis helpt bij het beheersen van hun symptomen. Inmiddels blijkt ook uit wetenschappelijk onderzoek dat cannabis een effectieve behandeling kan zijn. Er is namelijk een sterk verband tussen ADHD en ontregeling van het endocannabinoïdesysteem. Dit suggereert dat het activeren van dit systeem tot verbetering van symptomen bij ADHD-patiënten zou kunnen leiden.
Wat is ADHD?
Allereerst gaan we in op wat ADHD precies is. ADHD staat voor de Engelse term Attention Deficit Hyperactivity Disorder. De symptomen zijn meestal een gebrek aan focus. Mensen met ADHD hebben veel last van onrust en doen dingen zonder na te denken. Uit onderzoek blijkt dat cannabis positief effecten op deze symptomen kunnen hebben. Het is echter niet helemaal zo simpel.
Zo geven casusstudies en klinische onderzoeken aan dat ADHD-patiënten afwijkende reacties op cannabis kunnen hebben. In plaats van de gebruikelijke cognitieve bijwerkingen te ervaren die met cannabisgebruik worden geassocieerd, kunnen ADHD-patiënten juist verbetering bemerken bij cannabisgebruik. Zij ondervinden juist nauwelijks bijwerkingen zoals een gebrek aan focus, geheugenverlies op korte termijn en gebrek aan coördinatie.
Hoe cannabis ADHD beïnvloedt
Om te begrijpen hoe cannabis ADHD zou kunnen beïnvloeden, moeten we eerst begrijpen hoe ADHD wordt beïnvloed door het endocannabinoïdesysteem (ECS). Dit is het systeem in het menselijk lichaam dat cannabis activeert om zijn brede scala aan effecten te bieden.
Dit belangrijke systeem is belast met het handhaven van homeostase (oftewel interne balans) voor veel lichaamsfuncties, zoals slaap, pijn, geheugen, ontsteking, energiemetabolisme, honger, stemming en focus.
Het ECS bestaat uit drie delen en bevat natuurlijk geproduceerde chemicaliën die endocannabinoïden worden genoemd. Een ander deel zijn endocannabinoïde-receptoren waaraan de endocannabinoïden zich binden om de effecten van het endocannabinoïdesysteem te activeren. Als laatste bevat het ECS enzymen die de endocannabinoïden metaboliseren en uit het lichaam verwijderen.
De wisselwerking tussen cannabinoïden uit cannabis en het lichaamseigen endocannabinoïdesysteem zorgt bij ADHD voor verbetering van de symptomen… [foto: Cavan-Images/Shutterstock]
Bij gezonde personen werkt dit systeem normaal gesproken op zichzelf. Verstoringen ervan kunnen echter verschillende negatieve gezondheidseffecten veroorzaken. Interessant is dat er ook chemicaliën in cannabis zitten. We noemen deze stoffen fytocannabinoïden of afgekort cannabinoïden. Deze interageren op dezelfde manier met het endocannabinoïdesysteem als onze natuurlijke endocannabinoïden.
Deze cannabinoïden, zoals THC en CBD, lijken enorm op de endocannabinoïden die in ons eigen lichaam worden geproduceerd. Bovendien zijn ze eveneens in staat om endocannabinoïde-receptoren te activeren en zo een breed scala aan effecten te veroorzaken.
Bij ADHD-patiënten kan dit natuurlijke endocannabinoïdesysteem ontregeld zijn, wat problemen met focus en impulsiviteit veroorzaakt. Er zijn een paar bewijzen die hierop wijzen.
Enkele studies over het ECS en ADHD
Om te beginnen, is ADHD in knaagdierstudies in verband gebracht met het mislukken van het endocannabinoïdesysteem . Dit systeem is immers cruciaal voor het reguleren van de focus. Abnormale overdracht van dopamine is een belangrijk aspect van ADHD. Dit wordt in feite door het endocannabinoïdesysteem gemoduleerd.
Studies tonen met name aan dat de CB1-receptor cruciaal is voor dit type dopamine-signalering en dat de modulatie of activering ervan (misschien met behulp van cannabis) in theorie een grote invloed zou kunnen hebben op de symptomen van ADHD.
Dit verband tussen ADHD, het endocannabinoïdesysteem en CB1 wordt verder ondersteund door genetisch onderzoek naar ADHD. Studies tonen aan dat genetische varianten voor het gen geassocieerd met de CB1-receptor gecorreleerd zijn met ADHD. Het is dus heel goed mogelijk dat ADHD een genetisch overgeërfde ontregeling is van het endocannabinoïdesysteem – en met name de CB1-receptoren.
ADHD behandelen met cannabis
Gezien deze sterke associatie tussen ADHD en het endocannabinoïdesysteem, is er goede theoretische reden om aan te nemen dat cannabis invloed kan hebben op ADHD. Tegelijkertijd heeft cannabis echter een slechte reputatie omdat het een negatieve invloed op de focus heeft. Bij gezonde personen veroorzaakt acuut cannabisgebruik immers waarschijnlijk verstoringen van de focus.
Historisch gezien, bestond er dus enige bezorgdheid dat cannabisgebruik ADHD daadwerkelijk zou verergeren. Toch wijst het, helaas beperkte, bewijs in de tegenovergestelde richting. In plaats van ADHD te verergeren, suggereert de wetenschap dat cannabis de ADHD-symptomen juist kan verbeteren.
Er komt steeds meer bewijs voor de effectieve aanpak van de symptomen van ADHD door cannabisgebruik… [beeld: ANDREI ASKIRKA/Shutterstock]
Casestudy’s over verlichting van ADHD
De eerste aanwijzingen voor onderzoekers dat cannabis bij ADHD zou kunnen helpen, waren casestudy’s van personen met ADHD die na cannabisgebruik een verlichting van hun symptomen leken te ervaren. Een boeiende casestudy beschrijft een 28-jarige man die ‘ongepast gedrag vertoonde en erg onaangepast en onoplettend leek terwijl hij nuchter was’.
Verrassend genoeg ontdekten onderzoekers dat, als deze man cannabis gebruikte, hij ‘volledig onopvallend’ in zijn symptomen werd en meer gefocust en stabieler leek. Zijn artsen vergeleken zijn prestaties in een reeks tests die was ontworpen om focus en aandacht te evalueren, inclusief rijexamens.
Ze ontdekten dat hij op deze metingen veel beter presteerde als hij zeer hoge THC-waarden in het bloedplasma had, dan zonder cannabis in zijn systeem. De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat voor sommige mensen met ADHD cannabis juist zou kunnen leiden tot verbeterde vaardigheden in plaats van problemen met focus, aandacht en coördinatie te veroorzaken.
Interessant is dat andere onderzoeken vergelijkbare resultaten hebben opgeleverd voor patiënten met het syndroom van Gilles de la Tourette. In plaats van de normale cognitieve reactie op acuut cannabisgebruik te hebben, hadden deze patiënten geen cognitieve stoornissen. Het syndroom van Gilles de la Tourette wordt ook geassocieerd met het dopaminerge systeem, dus het is logisch.
Toch zijn casestudy’s lastig te evalueren, omdat ze moeilijk op externe factoren zijn te controleren, zoals het gebruik van andere medicijnen of onbekende gezondheidsproblemen. Deze factoren kunnen immers van invloed op jouw situatie zijn. Hoewel uit bovengenoemde casestudy duidelijk blijkt dat de focus van één persoon positief door cannabis werd beïnvloed, is hieruit niet af te leiden of dit een trend is voor ADHD in het algemeen. Gelukkig stopt de wetenschap hier niet.
Hoe zit het met placebogecontroleerd onderzoek?
Andere wetenschappers zetten namelijk een volgende stap en stelden een placebogecontroleerd onderzoek samen. Ze onderzochten de verschijnselen van ADHD-patiënten die zelfmedicatie met cannabis inzetten om te bepalen of cannabis daadwerkelijk de ADHD-symptomen verbeterde in vergelijking met een placebo.
In deze studie, waaraan 30 volwassenen met ADHD deelnamen, gaven onderzoekers de helft van de proefpersonen Sativex Oromucosal Spray (een medicijn op basis van cannabinoïden) en de andere helft een placebo. Vervolgens evalueerden ze hun cognitieve prestaties, activiteitenniveaus en ADHD-symptomen.
Hoewel de resultaten niet aan statistische significantie voor cognitieve prestaties of activiteitsniveaus voldeden, scoorden cannabisgebruikers hoger dan de placebogroep op deze metingen. Dit suggereert dat cannabis bij deze ADHD-patiënten geen veroorzaker was van de cognitieve tekorten en kalmerende effecten die gewoonlijk bij acuut cannabisgebruik worden gezien.
Wat de ADHD-symptomen betreft, presteerde de cannabisgebruikende groep bovendien beter dan de controlegroep. Ze hadden verbeterde scores voor hyperactiviteit/impulsiviteit, remming en onoplettendheid.
Toch waren deze resultaten niet statistisch significant nadat de volledige analyse was voltooid. Er is dus meer onderzoek nodig om deze resultaten te bevestigen of te weerleggen. Desalniettemin meldden de onderzoekers in dit onderzoek dat het suggereert dat ‘volwassenen met ADHD een subgroep kunnen vormen van personen die een vermindering van de symptomen en geen cognitieve stoornissen ervaren na het gebruik van cannabinoïden’.
Hoewel er al het nodige bewijs is voor de effectiviteit van cannabis bij ADHD zijn meer en vooral grotere klinische studies gewenst… [foto: Rikesh Attadip/Shutterstock]
Cannabis, ADHD en cocaïneveslaving
Naast deze studie over ADHD en cannabis, werd in een andere studie gekeken naar cannabisgebruik bij ADHD-patiënten die een behandeling zochten voor cocaïneverslaving. Onderzoekers bestudeerden 92 cocaïne-afhankelijke ADHD-patiënten in een klinische proef met methylfenidaat. Dit gebeurde in een poliklinische setting.
Methylfenidaat is een medicijn dat wordt gebruikt om ADHD te behandelen. 69% van die patiënten gebruikte ook cannabis tijdens hun behandeling. Uit de analyse bleek dat gematigde cannabisgebruikers inderdaad verbeterde retentiepercentages in het programma hadden. Het retentiepercentage geeft inzicht in hoeveel mensen het programma verlieten. Tegelijkertijd heeft cannabis veelbelovend bewijs opgeleverd voor de behandeling van verslaving.
We zien ook enig bewijs uit dierstudies. In een van de studies werd naar hyperactiviteit bij ratten gekeken. Dit gebeurde met behulp van een neuspriktest waarbij ratten twee gaten in hun kooi hadden die ze met hun neus konden porren om een voedselbeloning te krijgen.
Bij één gat werd het eten onmiddellijk geleverd, maar in een kleine hoeveelheid. Bij het andere gat was het eten vertraagd, maar het was een grotere hoeveelheid, die telkens steeds toenam. De minder impulsieve ratten waren in staat bevrediging uit te stellen en gaven de voorkeur aan de uitgestelde grotere hoeveelheid voedsel.
Onderzoekers ontdekten dat het stimuleren van CB1-receptoren het impulsiviteitsgedrag bij hyperactieve ratten normaliseerde, terwijl het geen effect had op gezonde controleratten. Dit suggereert dat het stimuleren van CB1, bijvoorbeeld met THC, dit aspect van ADHD kan verbeteren.
Het onderzoek als geheel wijst op de mogelijkheid dat cannabis voor sommige patiënten ADHD-symptomen zoals onoplettendheid, hyperactiviteit, impulsiviteit en verslaving aan andere dopamine-stimulerende middelen zou kunnen verbeteren.
Toch is het onderzoek beperkt met meestal kleine steekproeven en positieve resultaten die vaak niet statistisch significant zijn. Meer grootschalig, gecontroleerd klinisch onderzoek is nodig voordat met zekerheid kan worden gezegd dat cannabis bij ADHD kan helpen.
Mogelijke bijwerkingen van cannabisgebruik
Ondanks het positieve potentieel voor cannabis bij ADHD, heeft cannabis een breed scala aan mogelijke bijwerkingen die sommigen zullen afschrikken. Cannabisgebruik kán immers effecten veroorzaken zoals tijdelijke cognitieve stoornissen, geheugenverlies op korte termijn, focusproblemen en verminderde coördinatie.
Deze effecten komen echter minder vaak voor bij patiënten met ADHD. Het kan ook stemmingsgerelateerde problemen veroorzaken, zoals angst, paranoia of depressie en ademhalingssymptomen, zoals astma, hoesten en verhoogde slijmproductie bij inademing.
Bovendien kan cannabis kan het risico op psychose voor schizofrene patiënten verhogen, net als het risico op bepaalde hartaandoeningen. Voor een minderheid van de patiënten kan cannabis ook tot verslaving leiden. Verlies deze factoren dus niet uit het oog.
LEES OP MEDIWIETSITE OOK: Studie: ‘Wiet bij ADHD betekent veel lager medicijngebruik’
[openingsbeeld: Polarpx/Shutterstock]