Dossier: cannabis vs. opioïden pijnstillers (opiaten)

Op Mediwietsite schrijven we regelmatig over de pijnstillende werking van wiet. Ook delen we vaak onderzoeken die suggereren dat wiet opioïden kan vervangen. Maar waar staan we nu eigenlijk met wiet bij pijn versus opiaten pijnstillers? Is wiet dé pijnstiller van de toekomst? 

Opioïden zijn meestal zware medicijnen die uitsluitend op recept worden verstrekt voor ernstige pijnbestrijding. Bekende opiaten pijnstillers zijn oxycodon, methadon en fentanyl; middelen die pijn enorm krachtig bestrijden. Maar er kleven ook serieuze risico’s aan het gebruik van opiaten. De bijwerkingen zijn niet mals, de verslavingskans is groot en een overdosis is dodelijk.

Opiaten epidemie

Toch neemt het gebruik van opiaten al jaren toe. Artsen schrijven zware pijnstillers veel te makkelijk voor. Dat leidde in de Verenigde Staten al tot een heuse opioïden-epidemie. Maar ook in Nederland luidt men de noodklok. Voormalig minister van Medische zorg Bruins, heeft enkele jaren geleden zelfs aangekondigd maatregelen te nemen om een Nederlandse epidemie te voorkomen.

LEES OOK: Actie tegen zware pijnstillers biedt kansen voor mediwiet

In toenemende mate wijzen onderzoekers en patiënten een reddende engel aan: wiet als natuurlijke pijnstiller. Studies suggereren zelfs dat de pijnstillende werking van wiet voldoende is om opiaten te vervangen. Andere studies laten zien dat in gebieden waar (medicinale) cannabis legaal is, minder opiaten worden gebruikt. Zijn al deze credits voor wiet terecht? Kan wiet opioïden vervangen en de crisis bestrijden? 

Zowel THC als CBD werken pijnstillend. [Shutterstock/phugunfire]

Wat we weten over wiet bij pijn

Pijnstilling is een van de meest gehoorde redenen om wiet te gebruiken. Maar hoe de pijnstillende eigenschappen van wiet exact werken, weten we simpelweg nog niet. Gelukkig zijn wetenschappers druk bezig dit te achterhalen.

Zo meldt één onderzoek dat THC bepaalde routes in het centrale zenuwstelsel activeert. Hierdoor worden bepaalde pijnsignalen niet overgedragen aan de hersenen. Er zijn echter ook onderzoeken die tonen dat CBD bepaalde soorten pijn kan stillen. Vooral neuropathische en ontstekingspijn. CBD haalt de pijn niet volledig weg, maar verzacht voldoende zodat het dragelijk wordt. Andere studies zeggen tenslotte dat het juist de combinatie is van allerlei bestanddelen in wiet die voor pijnstilling zorgt. Dit noemt men ook wel het ‘entourage effect’.

Terwijl de wetenschap uitzoekt hoe het werkt, bewijzen patiënten zelf dát het werkt. Dit onderzoek uit 2019 bijvoorbeeld, verkreeg data van duizenden mensen die beschikken over legale wiet in de VS. Van deze mensen vindt maar liefst 80 procent dat wiet goed werkt tegen pijn. En van die groep kon ruim 80 procent minderen of stoppen met vrij verkrijgbare of opioïden pijnstillers.

LEES OOK: Pijnstilling wiet 30 keer sterker dan aspirine

Opiaten versus wiet

Een andere grote indicator voor de pijnstillende werking van wiet is de relatie met opioïden. Cannabis lijkt zelfs een alternatief voor opiaten pijnstillers te zijn. En dat biedt misschien wel dé oplossing voor de opiaten-epidemie in de VS.

Er zijn ook steeds meer onderzoeksresultaten die deze link onderbouwen. Vooral cijfers afkomstig uit regio’s met legale wiet tonen het aan. Het gebruik van opioïden is daar namelijk veel lager.

Twee studies uit 2018 (beide gepubliceerd in het JAMA Journal of Medicine) bijvoorbeeld, meldden dat de Amerikaanse staten die medicinale marihuana legaliseerden, een aanzienlijk lager percentage opioïdrecepten uitschrijven. Ook verminderde daar het totale aantal gebruikte opioïden.

Het eerste onderzoek laat zien dat staten die medicinale wietwetten implementeerden een daling zagen van het aantal opioïden-recepten. Een daling van gemiddeld 2,21 miljoen dagelijkse doses, op basis van een gemiddelde van 23,08 miljoen dagelijkse doses. Een afname van bijna 10 procent dus. Een nog grotere daling van 3,74 miljoen dagelijkse doses was zichtbaar in staten die ook medicinale wietapotheken openden.

De tweede studie analyseerde Amerikaanse Medicaid-receptgegevens van 2011 tot 2016. Dit onderzoek ontdekte dat Amerikaanse staten met medicinale wietprogramma’s 5,88 procent minder opioïdrecepten uitschreven. Staten die ook recreatief gebruik voor volwassenen legaliseerden zagen een nog grotere vermindering van opioïdrecepten. Namelijk 6,38 procent.

GERELATEERD: 2 studies bewijzen: wiet kan opioïden-epidemie verslaan

Een onderzoek uit 2014, ook gepubliceerd in Jama, toonde dat in Amerikaanse staten met medische wietwetten jaarlijks 24,8 procent minder mensen stierven aan een overdosis opioïden, in vergelijking tot staten zonder dergelijke wetten. Deze studie analyseerde gegevens van 1999 tot 2010 uit alle 50 staten.

Dit statistische werk bevestigt dat patiënten bij sommige vormen van chronische pijn wiet gebruiken en het gebruik van opioïden verlagen of er zelfs mee stoppen.

Veel pijnpatiënten zijn in staat om hun pijnstillers de deur uit te doen sinds zij wiet gebruiken. [Shutterstock/Creativan]

Wiet en opiaten, wel of niet combineren?

Dat brengt ons bij een volgend onderwerp: kan je wiet en opioïden eigenlijk combineren? Mensen die het één stapsgewijs verruilen voor het ander ontkomen er niet aan. Een goede zaak, zou je zeggen. Maar er wordt ook gewaarschuwd.

Laten we eerst kijken naar de voordelen. Die zijn er vooral als je kijkt naar wiet bij het beperken van schade door opiaten. De voordelen van wiet wegen dan namelijk op tegen de mogelijke nadelen, die we verderop bekijken.

De belangrijkste redenen om wiet te combineren met opiaten zijn dan:

• Opioïdgeïnduceerde hyperalgesie: meer pijn als gevolg van langdurig gebruik van opioïden.
• Opioïdgeïnduceerde slaapapneu: opioïden belemmeren de ademhaling tijdens slaap.
• Patiënten met een geschiedenis van verslaving aan opiaten.
• Patiënten met een voorgeschiedenis van overdosis opioïden.
• Patiënt met een hoog risico op een accidentele overdosis.

Er kleven ook nadelen aan de combinatie. Artsen waarschuwen dat gecombineerd gebruik van wiet en opiaten tot problemen kan leiden. Denk aan psychotisch gedrag of afhankelijkheidsproblemen met wiet.

Een Israëlisch onderzoek uit 2017 keek naar patiënten die tegelijkertijd medische cannabis en opioïden consumeerden. Ze ontdekten dat patiënten die lijden aan depressie en angst veel meer kans hebben om wiet en opioïden te misbruiken.

Een studie uit 2019 bevestigt deze conclusie. Een groep wetenschappers die onderzoek deed naar de gevolgen van gelijktijdig gebruik van wiet en zware pijnstillers, suggereert dat gecombineerd gebruik niet voor méér pijnverlichting zorgt. Het leidt wel tot angstgevoelens en depressie. Dit onderzoek werd gepubliceerd in vakblad Journal of Addiction Medicine.

Wiet bij pijn in de praktijk

Tot zover kunnen we concluderen dat wiet over pijnstillende eigenschappen beschikt. Ook kunnen we met enige voorzichtigheid stellen dat de pijnstillende werking van wiet voor veel mensen voldoende is om te minderen of stoppen met andere pijnmedicatie. De gemeten effecten op opiaten pijnstillers is indrukwekkend en biedt hoop voor de toekomst. Én we weten nu dat het gecombineerd gebruik van wiet en opioïden voor problemen kan zorgen.

Maar goed, hoe werkt het nu in de praktijk? Welke wietsoort werkt? En moet je de wiet inhaleren of oraal innemen? Je voelt waarschijnlijk al aan dat hier geen eenduidig antwoord op is. Dit blijkt ook wel uit de volgende twee studies.

Dit onderzoek suggereert namelijk dat gedroogde wietsoorten met veel THC de beste resultaten oplevert. Gemiddeld rapporteerden deelnemers aan de studie dat hun startpijn van 5,87 op een schaal van 1 tot 10 met 3,1 punten afnam. Dit komt overeen met een pijnstiller op middelhoog niveau.

Applaus voor THC, zou je denken. Maar een andere studie wijst juist een wietsoort aan met een THC:CBD-ratio die bijna gelijk is. Tijdens dit onderzoek uit 2019 bij fibromyalgie-patiënten kwam Bediol – een wietsoort van Bedrocan Canada – uit de bus als meest effectief. De verhouding van deze soort is met 13,4 procent THC en 17,8 procent CBD heel evenwichtig.

Ook over de beste toedieningsvorm lopen de meningen uiteen. En dat is niet gek. Ieder mens is anders en ook iedere aandoening is anders. Wat bij de één werkt, hoeft bij de ander niet goed te werken. De ene patiënt ervaart veel verlichting bij wiet verdampen. De ander zweert bij wietolie. Een derde zal edibles als favoriet aanwijzen.

Klokvormige dosis-responscurve

Een stukje praktische informatie die pijnpatiënten wel kan helpen gaat over doseren. Om de voordelen van wiet bij pijn optimaal te benutten, is het belangrijk om de ideale dosis te achterhalen. Een te kleine of te hoge dosis werken namelijk niet. Sterker nog, een te hoge dosis kan averechts werken.

Het is bekend dat wiet een klokvormige responscurve heeft. Dit betekent dat verschillende doses verschillende effecten hebben. Om de ideale dosis te achterhalen is het verstandig om altijd te beginnen met een hele lage dosis. Neem bijvoorbeeld één druppel wietolie, neem één haal van een verdamper of neem een paar slokken wietthee. Kijk vervolgens wat dit doet en verhoog de dosis stapsgewijs. Lees hier ons artikel over het vinden van de juiste dosis.

De Klokvormige dosis-responscurve [Bron: healer.com]

Conclusie

Onderzoek naar wiet lag de afgelopen 80 jaar nagenoeg stil door het wereldwijde verbod op de plant. Nu dat verbod afbrokkelt, leren we dagelijks nieuwe dingen over medicinale cannabis. Maar het duurt nog wel even voordat we alle geheimen hebben ontrafeld.

Er heeft gelukkig wel onderzoek plaatsgevonden naar het gebruik van wiet als pijnstiller en als middel om het gebruik van opioïden af te bouwen of stoppen. Maar dit zit nog in de beginfase. Het is daarom moeilijk om te zeggen hoe nuttig het exact is.

De informatie die wetenschappers reeds verzamelden toont wel dat wiet bij veel patiënten zeker kan worden gebruikt om verschillende vormen van pijn te stillen. Ook zijn de signalen dat wiet de opioïdendosis kan verlagen of stopzetten erg sterk. Bovendien staat het internet vol met anekdotisch bewijs van patiënten die tig pijnstillers dumpten nadat zij wiet gingen gebruiken.

Dus, is wiet de pijnstiller van de toekomst? Dat zou zomaar kunnen. Tot meer duidelijk wordt uit ondermeer klinische studies is het een kwestie van uitproberen. Maar gelukkig weet je nu dat zo’n experiment een hoge slagingskans heeft.

[Openingsfoto: shutterstock/Flapas]