Dossier • Alles over de invloed van cannabis op onze hormonen

Wie kent het niet? Plots word je overvallen door een overweldigend verlangen naar eten. Koekjes, chocolade, frietjes of pizza… het maakt niet uit. Je staat er misschien niet bij stil, maar dit verlangen is een symptoom van de kracht van hormonen. Hormonen bepalen onze seksdrive, zijn van invloed op onze stemming en slaap en reguleren zelfs onze lichaamstemperatuur. Cannabis beïnvloedt eveneens ons gemoed en slaap. Kennelijk is er dus een interactie tussen de plant en onze hormonen. Welke?

De endocannabinoïde en endocriene systemen

Eerst maar eens even wat dieper op hormonen ingaan. Hormonen zijn nuttige chemische boodschappers die worden uitgescheiden door het endocriene systeem. Dit systeem is een netwerk van klieren en organen die hormonen in het lichaam afgeven. De belangrijkste endocriene klieren zijn de hypothalamus, hypofyse, pancreas, pijnappelklier, schildklier, bijschildklier, bijnier, eierstokken en teelballen.

“Er zijn ongeveer 50 verschillende hormonen in het lichaam”, legt Dr. Patricia Frye uit. Zij is bestuursdirecteur van de Society of Cannabis Clinicians. “Sommige hormonen worden vrijgegeven om klieren te stimuleren om andere hormonen vrij te geven. Andere hormonen werken op doelorganen om een aantal metabolische functies te moduleren.”

Het endocannabinoïde systeem

Het endocannabinoïde systeem (ECS) is een andere vitale, regulerende kracht in het lichaam. Slaap, stemming, stofwisseling, eetlust, botgroei, vruchtbaarheid: het ECS speelt een rol in al deze processen. Wetenschappers geloven dat de belangrijkste functie van het endocannabinoïde systeem is om deze functies in homeostase (zelfregulatie) of evenwicht te brengen.

“Over het algemeen interageert cannabis met het endocannabinoïde systeem. Dit is een neuromodulerend systeem dat het evenwicht of de homeostase in het lichaam handhaaft”, vertelt Frye. “Het zou logisch zijn dat dit systeem toezicht houdt op bijna elke neurotransmitter en elk hormonaal systeem. We hebben inmiddels enkele van deze mechanismes bestudeerd, met name in preklinische dierstudies, maar er is nog veel dat we niet begrijpen over hoe deze bevindingen zich naar mensen vertalen.” Ze ziet echter aanwijzingen dat het ECS betrokken is bij eetlust, seksuele functie en stress.

LEES OOK:   Het endocannabinoïde systeem (ECS) – een uitgebreide gids

Helder schema van hoe cannabis werkt door middel van 3 mogelijke soorten cannabinoïden… [beeld: WuttikitStudio/Shutterstock]

Cannabis, hongerhormonen en stofwisseling

De meesten van ons zijn bekend met de enorme trek in pizza of iets anders die bij een joint – of beter gezegd de uitwerking van THC – kan horen. Van cannabis is immers allang bekend dat het de eetlust opwekt en het eetplezier vergroot. Welke hormonen spelen hierbij een rol? We duiken dieper in op ghreline, leptine en insuline. 

Ghreline: het ‘hongerhormoon’

In een studie uit 2020, gepubliceerd in het beroemde vaktijdschrift Nature, ontdekten onderzoekers dat de ghreline-hormoonspiegels hoger waren na orale consumptie van cannabis in plaats van het roken of verdampen. Ghreline wordt liefkozend het ‘hongerhormoon’ genoemd omdat het de eetlust aanwakkert.

Groeiend bewijs suggereert ook dat er een interactie is tussen het endocannabinoïde systeem en ghreline. Beide stimuleren het eten. Experts geloven dat de twee samenwerken om honger en eten aan te moedigen. Endocannabinoïde- en ghrelinereceptoren worden op dezelfde manier verspreid in de hersengebieden die verband houden met voeding en in organen die betrokken zijn bij het metabolisme.

Leptine: lager BMI

Cannabis heeft ook invloed op de leptinespiegels in het lichaam. “Leptine wordt uitgescheiden door de vetcellen en stuurt signalen naar de hypothalamus die de voedselinname en het energieverbruik reguleren. Hierdoor behoudt iemand zijn of haar normale lichaamsgewicht of instelpunt “, legt Frye uit.

Onderzoek heeft aangetoond dat cannabisrokers een lager leptinegehalte hebben dan niet-cannabisrokers. Deze bevinding zou kunnen verklaren waarom cannabisrokers doorgaans lagere percentages lichaamsvet en obesitas hebben.

“Hoe meer lichaamsvet je hebt, hoe meer leptine circuleert om die vetmassa te behouden door de eetlust te vergroten en de stofwisseling te verlagen”, stelt Frye. “Cannabisgebruikers hebben ook vaak een lagere BMI en middelomtrek dan niet-gebruikers.”

Insuline en glucose

Cannabis lijkt tevens de insulineconcentratie te beïnvloeden. Dit hormoon is verantwoordelijk voor het reguleren van glucose. Als de juiste concentratie insuline in het bloed circuleert, wordt glucose naar de cellen getransporteerd. Hier wordt het brandstof zodat we ons energieniveau op peil kunnen houden.

In het geval van diabetici betekent een te laag insulinegehalte dat glucose niet naar de lichaamscellen wordt geleid maar in het bloed blijft circuleren. Dit veroorzaakt vervolgens hyperglycemie.

Stabiele insuline met THC

In een onderzoek uit 2020 ondervonden deelnemers die een placebo-brownie aten een piek in hun bloedinsuline-concentraties. Niet zo vreemd natuurlijk. Wie kent niet de diepe energieval die onvermijdelijk gepaard gaat met een suikerkick?

Toen de deelnemers echter een brownie mét THC kregen, werd de insulinepiek afgestompt. Ongeacht of cannabis oraal werd geconsumeerd, gerookt of verdampt, het insulinegehalte bleef aanzienlijk lager dan bij de controlegroep.

Frye wijst er ook op dat CBD is gekoppeld aan een verbeterd glucosemetabolisme. “Proeven met mensen ontbreken, maar in mijn klinische ervaring is het niet ongebruikelijk om bij patiënten met diabetes type 2 te zien dat de dosis glucoseverlagende medicatie wordt verminderd nadat diegene met CBD is gestart. Dit kan een functie zijn van de ontstekingsremmende of stressverlichtende effecten van CBD, of een direct effect op het glucosemetabolisme en/of de insulinegevoeligheid”, meent ze.

Cannabis beïnvloedt onder andere de eetlust, maar ook zaken als zin in seks… [foto: Branding Pot/Shutterstock]

Let’s talk about sex, baby… en cannabis

Hoe zit het dan met de invloed van cannabis op die andere lust: seks? Hormonen spelen immers een belangrijke rol in de seksdrive en vruchtbaarheid. Het is vaak het gesprek van de dag onder regelmatige cannabisgebruikers: word je nou geil of juist sloom en futloos van wiet. Heb je na het blowen nog wel zin in seks? 

Cannabis stimuleert de afgifte van het knuffelhormoon

We weten dat er cannabinoïde-receptoren in zowel mannelijke als vrouwelijke hormonen zijn gevonden én in de endocriene klieren die bij reproductie en vruchtbaarheid betrokken zijn, waaronder de hypothalamus, hypofyse, eierstokken en teelballen.

Frye legt het nog even uit: “Cannabis stimuleert de afgifte van oxytocine. Dit wordt ook wel het ‘knuffelhormoon’ genoemd. Oxytocine is verantwoordelijk voor reproductieve functies zoals samentrekkingen van de baarmoeder tijdens de bevalling en borstvoeding”, vertelt ze. “Het is ook verantwoordelijk voor de tevredenheid die mensen na sociale interactie ervaren. Bovendien bevordert oxytocine de emotionele binding.”

Meer of minder zaadcellen na cannabisgebruik?

Frye wijst er tegelijkertijd op dat er tegenstrijdig bewijs is over de effecten van cannabis op de mannelijke vruchtbaarheid. “Een studie uit 2015 bij mensen toonde een afname van 29% in het aantal zaadcellen. Dit blijkt ook uit talrijke preklinische studies”, stelt ze.

“Uit een onderzoek uit 2019 onder mannen waarbij naar (on)vruchtbaarheid werd gekeken, bleek echter dat mannen die naar eigen zeggen regelmatig cannabis roken, een hoger aantal zaadcellen hadden dan mannen die nog nooit cannabis hadden gebruikt.”

Ze voegt eraan toe: “Het lijkt erop dat kortdurend cannabisgebruik het libido kan verhogen, maar dat chronisch gebruik ook erectiestoornissen kan veroorzaken. Hoewel lage tot matige doses THC de seksuele verbinding kunnen bevorderen, de opwinding kunnen vergroten en een erectie kunnen stimuleren, kan te veel THC angst veroorzaken of de ejaculatie belemmeren. Dit heeft potentieel een negatieve invloed op de seksuele ervaring.”

De voordelen van wiet voor het seksleven in beeld… [graphic: ST.art/Shutterstock]

En hoe zit het met de vrouwelijke hormonen en cannabisgebruik?

Als het om vrouwen gaat, zijn de bevindingen vergelijkbaar. Volgens een studie uit 2019 kan cannabis de vrouwelijke vruchtbaarheid verminderen door het gonadotropine-releasing hormoon (GnRH) te verstoren. Dit leidt tot een verminderde productie van oestrogeen en progesteron. Vrouwelijke cannabisconsumenten kunnen tevens een verslechtering van de eierstokfunctie en een afname van het kritische reproductieve hormoon estradiol ervaren.

Deze factoren hangen samen met de hoeveelheid cannabis die wordt geconsumeerd. Frye raadt het gebruik van cannabis derhalve niet aan voor vrouwen die actief proberen zwanger te worden en/of een zwangerschap in stand te houden. “Behalve als het voordeel van cannabistherapie veel groter is dan het risico op verminderde vruchtbaarheid”, adviseert de arts.

Aan de andere kant lijkt cannabis de vrouwelijke seksdrive te stimuleren. In een onderzoek onder vrouwen die meldden dat ze cannabis gebruikten voorafgaand aan de seks, onthulde 68,5% dat hun algehele seksuele ervaring aangenamer was, 60,6% rapporteerde een toename in geslachtsdrift en 52,8% zei dat ze een méér bevredigende orgasmes hadden ervaren.

LEES OOK:   Vrouwen die cannabis gebruiken hebben meer en betere seks

Stop met stressen: wiet- en cortisolspiegels

Cortisol is het primaire stresshormoon van het lichaam. Zodra cortisol begint te werken, worden niet-essentiële lichaamsfuncties afgeremd, zodat het lichaam in de vecht- of vluchtmodus kan gaan. Hoewel THC in cannabis doorgaans de cortisolspiegel verhoogt, zullen de individuele ervaringen variëren op basis van de gebruiksfrequentie.

Voor mensen die sporadisch wiet gebruiken, kan een verhoging van cortisol de bloeddruk verhogen en angst veroorzaken. Stevige gebruikers kunnen gewend raken aan deze regelmatige cortisolpiek. Hierdoor wordt een reactie op acute stress afgestompt.

Cortisol heeft echter niet alleen het stimuleren van stress als functie. We hebben cortisol ook nodig om ’s ochtends uit bed te komen. Dit hormoon ‘piekt’ ‘s ochtends en neemt gedurende de dag langzaam af. Bij chronische cannabisgebruikers is deze ochtendpiek afgezwakt. Voor hen is het dus dagelijks een grote uitdaging om de slaperigheid van zich af te schudden en fris en fruitig aan de dag te beginnen.

Less is more

Concluderend stelt Frye: “Het beste advies dat ik kan geven, is om slechts de minimale hoeveelheid cannabis te gebruiken die nodig is om de gewenste effecten te bereiken. Uitzonderlijk hoge niveaus van circulerende cannabinoïden kunnen tot ongewenste gevolgen leiden.” 

LEES OOK:  Ontdek wat wiet kan doen bij hormonale aandoeningen

[openingsbeeld:  Canna Obscura/Shutterstock]