De Jan en Jannie-case • Marjon Fisher doet verslag

Op zaterdag 17 augustus trok de politie twee medicinale wietplanten uit de tuin van Jan en Jannie, een bejaard echtpaar uit Hasselt. Het begin van de ‘Jan en Jannie-case’. Donderdag 12 september spraken Marjon Fisher en Bart Hissink tijdens een raadsvergadering de gemeente van Jan en Jannie toe. Doel: deze gemeente stimuleren om het kweken van een paar wietplanten voor medicinaal gebruik te gedogen. Hieronder doet Marjon Fisher verslag.

Kansen voor verbetering

De ‘JAN EN JANNIE-CASE’ is sinds eind augustus meerdere malen voorbijgekomen. De case is symbolisch voor het feit dat regelgeving zijn doel voorbijstreeft, door het ‘opvolgen om het opvolgen’. Een paar wietplanten uit de tuin van een bejaard echtpaar trekken bewijst geen maatschappelijke dienst en beschermt de burger niet.

Hoe triest de situatie ook is en met alle gevolgen van dien voor Jan en Jannie van Raalte, biedt het naast veel narigheid ook kansen voor verbetering. Groter kan het contrast namelijk niet zijn. Twee oudere, kwetsbare mensen, met maar twee wietplanten in de buitenlucht. Voor medicinaal gebruik, met medeweten van de buren. Aangegeven bij Meld Misdaad Anoniem, en bestraft door de politie.

Het echtpaar woont in Hasselt, gemeente Zwartewaterland. Deze plaats bevindt zich in een Christelijk bolwerk. De raad is samengesteld door:

• ChristenUnie – vijf leden
• SGP – vier leden
• CDA – drie leden
• BuitenGewoon Zwartewaterland (BGZ) – drie leden
• GZ – een lid
• VVD – een lid
• PvdA – twee leden.

Daarmee is het niet een doorsnee afspiegeling van ‘de gemiddelde Nederlandse gemeente’. Met CDA Burgemeester Eddy Bilder, die overigens ook voorzitter is van het Christelijk Conservatief Beraad, biedt dat mogelijkheden om in gesprek te gaan met leden van deze partijen. Om te laten zien dat gelovig zijn, geen enkele reden hoeft te zijn om steun te weigeren. Het namens de kerk opjagen van mensen die kruiden gebruiken zou inmiddels eeuwen achter ons moeten liggen. Bovendien hoort de regering zich in een seculiere staat eigenlijk helemaal neutraal op te stellen over wat we consumeren en hoe. Zie ook de speech van Louk Hulsman tijdens het eerste Cannabis Tribunaal.

Het gebruiken van wat de natuur ons te bieden heeft lijkt mij feilloos toe te passen binnen het geloof.

Het gebruiken van wat de natuur ons te bieden heeft lijkt mij feilloos toe te passen binnen het geloof. En het helpen van de medemens; één van de Christelijke beginsels. Dus togen Bart Hissink (namens het VOC) en ik 12 september richting Hasselt, om het echtpaar bij te staan middels inspreken bij de gemeenteraadsvergadering.

De juiste informatie verstrekken

De gemeenteraad luistert aandachtig naar de verhalen van Bart Hissink en Marjon Fisher.

Buiten veel pers, wat het echtpaar Van Raalte duidelijk niet gewend was, waren ook Wernard Bruining en zijn vrouw Yolanda aanwezig namens stichting Mediwiet. Het echtpaar Van Raalte maakte, vergezeld door hun dochter, nog immer een ontdane indruk. Door alle aandacht is hun normale teruggetrokken leven op de schop gegaan. En het stigma binnen de gemeenschap lijkt voor de heer Van Raalte een last op zijn schouders. Door alle zorgen durfde mevrouw Van Raalte de oversteek naar Australië niet te maken. Daardoor hebben ze de bruiloft van hun zoon gemist. Zo zie je dat kleine dingen, grote gevolgen kunnen hebben.

Inspreken binnen de gemeente ligt binnen iedere gemeente anders. Bij de één mag het alleen als je inwoner bent. Bij de ander moet het een geagendeerd onderwerp zijn. Soms betreft het tien minuten inspreektijd. Soms – zoals in Alkmaar – mag je vijf minuten ‘boeken’. Als je daar iemand vindt die zich óók inschrijft, mag je de tijd aan elkaar plakken. In Zwartewaterland kregen we vijf minuten. We mochten ons maar éénmaal over hetzelfde onderwerp aanmelden. Bart sprak dus over ‘ondermijning’ en ik over ‘medicinale cannabis’.

Vijf minuten bleek uitdagend. Enerzijds merk ik dat mijn persoonlijke verhaal – dat van patiënte met epilepsie en borstkanker – mensen raakt. Anderzijds is juist het verstrekken van de juiste informatie voor gemeenten essentieel. Zo merkte ik ook toen ik bij mij in de gemeente Schagen gedoogsteun probeerde te krijgen. Dat ging het beste door vooraf met fractieleden, en beleidsmedewerkers in gesprek te gaan.

Bart had daarom in de voorafgaande week gesprekken gevoerd met de fracties ChristenUnie en SGP.  Dit voorwerk betaalde zich uit. BGZ (een lokale partij) kwam met een motie, bijna identiek aan de tweede motie van de gemeente Schagen.

LEES OOK: Schagen neemt motie voor thuiskweek medicinale cannabis aan

BGZ dient motie in

De vergadering werd geopend met een ambtsgebed. En daarin werd gebeden om wijsheid om besluiten te nemen die ‘Gods wil zijn en het welzijn van de burgers dient’. Ik hoopte oprecht dat alle ingevingen die ze kregen niet meteen als ‘Gods wil’ werden gezien. Want hoe herkent men dat onderscheid?

Bart en ik vertelde ieder ons persoonlijke verhaal over cannabis. Bart stond daarbij meer stil bij de zaak van het echtpaar Van Raalte. Ik richtte me meer op het landelijk beleid, onderzoek en mensenrechten. Na afloop zijn de raadsleden ook voorzien van aanvullende informatie om thuis na te lezen.

Wat opviel is dat alle partijen aangaven begrip te voelen voor de situatie. Er leek geen enkel twijfel over de oprechte intenties van het echtpaar Van Raalte of ons. Of zelfs over de werking van wiet als medicijn. Sommige raadsleden gaven aan familie te hebben die het gebruiken of gebruikten.

De motie werd ingediend door Bastiaan Tamminga van de BGZ. Hij lichtte de motie als volgt toe:

“Wanneer wij kijken naar de schepping, anderen noemen dit de natuur, biedt dat ons de mogelijkheid om er geneeskundige kruiden uit te halen, om ziektes te bestrijden. Zo is ook de wietplant een onderdeel van diezelfde natuur en biedt het ons ook geneeskrachtige medicinale werkingen”.

Hij vervolgt:

“De plaatselijke gemeenten hebben de mogelijkheid om wel of niet prioriteit te geven aan opsporing van cannabisplanten, die mensen voor eigen gebruik, medicinaal nodig hebben. Mensen zoals Jan en Jannie worden nu door de wet weggezet als criminelen. Dat zijn ze niet. Ze zijn net als vele anderen slachtoffer van een wet, die nooit deze bedoeling heeft gehad, maar gericht is op misstanden”.

De motie omvatte een aantal actiepunten waaronder het sturen van brieven richting de Tweede Kamer, om met spoed tot een oplossing te komen. En een oproep aan overige college’s van B&W om vergelijkbare brieven te sturen aan het kabinet en Tweede Kamer-leden. Buiten dat, het punt om gedoogsteun te geven aan patiënten binnen de gemeente, om thuis vijf planten te telen via het PGMCG-model dat ook in Tilburg geldt.

Angst voor imagoschade

Burgemeester Bilder: “Het beeld is wijdverspreid dat de burgemeester het hoofd van de politie is, maar dat is de minister”.

Burgemeester Bilder gaf tijdens de discussie duidelijk aan dat hij zich niet prettig voelde zoveel te praten over de handelwijze van de politie. Maar dat hij het gevoel heeft dat hij wel moet, sinds de politie besloot de wietplanten van Jan en Jannie van Raalte te ruimen.

Hij gaf aan dat hij niet content was met de handelwijze van de politie, al is dat iets waar de politie volgens hem zelf over gaat. “Het beeld is wijdverspreid dat de burgemeester het hoofd van de politie is, maar dat is de minister”, aldus zijn verdediging. “Soms moet je accepteren dat je ergens niet over gaat”. 

Wel gaf hij aan dat hij in gesprek kan gaan met de politieorganisatie en interlokale driehoek. Bilder zou op meerdere niveaus de zaak hebben aangekaart en aangegeven wat zijn voorkeur was. Maar hij kreeg volgens eigen zeggen vanuit alle lagen te horen dat de politie handelt naar instructies van de Rijksoverheid. Namelijk: het moeten optreden zodra er klachten zijn. Hij had dus geen invloed op dat proces. Ook had de burgemeester graag gezien dat er bij het naleven van de wet een bepaalde afweging had plaatsgevonden. Hij ziet namelijk ook wel dat de politie zichzelf én de gemeente hiermee in een bepaald daglicht heeft geplaatst. Daar zijn hij en het college niet blij mee.

Ik hoop van harte dat hij zich niet voornamelijk laat leiden door mogelijke beschadigingen van het imago van de gemeente

Ik hoop van harte dat hij zich niet voornamelijk laat leiden door mogelijke beschadigingen van het imago van de gemeente en het lastige pakket waarin hij zit. Maar dat hij primair de situatie anders zou willen zien voor mensen die écht slachtoffer zijn van het beleid. Natuurlijk in eerste plaats het echtpaar Van Raalte en andere patiënten.

Terugvallen in officiële standpunten

Afgelopen jaar is er binnen de raad van Zwartewaterland een interaal veiligheidsplan besproken, betreffende misdaad en criminaliteit. Dit plan werd unaniem aangenomen. Enkele raadsleden vonden instemmen met de motie daar tegenin druisen. De heer Bisschop van de SGP her- en erkent het probleem, maar vraagt zich evenals andere partijen af wat voor bescherming de motie daadwerkelijk biedt. Bang voor de gevolgen vraagt hij zich af of het ‘middel erger is dan de kwaal’. Bang dat het een verkeerd signaal afgeeft naar de jeugd en recreatief gebruik in de hand werkt. 

Ook toont de heer van Zandwijk van het CDA sympathie richting het echtpaar Van Raalte. “Het hart zegt dat ze hun gang kunnen gaan, maar het verstand zegt dat drugs niet gewenst zijn”, aldus Van Zandwijk. ”De oplossing moet liggen in het vergoeden en landelijk organiseren. En daar wordt op dit moment al van alles geregeld”, voegt Bisschop eraan toe. Ook gaf Van Zandwijk aan dat hij de motie niet kan steunen omdat ‘bewezen baat’ volgens hem helemaal niet bewezen is. Ook al zegt hij ons wel te geloven.

Het leek alsof ze langzaam van de realiteit weer terugvielen in de officiële standpunten van de partijprogramma’s. En uitspraken van officiele adviesorganen en de uitspraak van het Nederlands Huisartsen Genootschap. Ik twijfel niet aan de goede bedoelingen van de heer Bisschop, maar het aanbieden van gratis treinkaartjes voor de familie Van Raalte als ze in Den Haag gesprekken gaan voeren met kamerleden, voelde voor mij bijna als een belediging. En ik vermoed dat hij niet doorheeft wat de werkelijke last is.

Gemiste kans

Terug naar de motie. Van Zandwijk adviseerde de indiener van de motie om de brieven op te sturen richting de kamerleden in Den Haag. “Het zou zonde van de moeite zijn, omdat er al zoveel brieven gestuurd worden”.

En daarmee herken ik een passieve houding, die volgens mij een maatschappelijk probleem is. In mijn ogen is dat ook niet de beste eigenschap voor een politicus. Immers, als we allemaal denken: “Wat ik doe, heeft toch geen nut”, dan verandert er nooit iets. En wat betreft het punt van gedoogsteun, zagen ze geen nut in het ondersteunen van een motie die ‘wettelijk beter onderbouwd moest worden en medisch misschien onverantwoord was’. En daarom werd het afgedaan als ‘mooidoenerij’. Daarmee negeerde ze de kans om een signaal af te geven aan Den Haag.

Na afloop gaf Van Zandwijk aan dat hij bij zijn werk in de jeugdzorg, te vaak had gezien dat het gebruik van softdrugs zou leiden naar harddrugs-gebruik. We voerden daarna nog even de discussie over redenen waarom mensen drugs gebruiken en wat drugs zijn. En of cannabis als recreatief gebruik niet een veilig alternatief zou zijn.

De ChristenUnie leek overigens alleen moeite te hebben met het principe dat door gedogen, zij zich niet aan de wet houden. En dat de wet nu eenmaal in Den Haag moet worden gewijzigd. Met het verwijderen van het gedoogpunt in de eerste motie, spraken ze wel hun steun uit voor een ‘uitgeklede versie’ ervan.

Uitgeklede motie goedgekeurd

Marjon Fisher: Het onderschikken aan een grotere macht, en hiermee het kabinet, en niet durven twijfelen aan officieel instellingen is wellicht het grootste probleem. [Foto: RTV-NH]

Naar mijn mening omschreef de heer Rietman van de PVDA het uitstekend. Hij vond het bijna lachwekkend als het niet treurig zou zijn. “Medeleven, maar als het erop aankomt is de wet de wet”. En in een land waar het recreatief mag, vindt hij het absurd dat men op zo’n rigide manier de wet naleeft als het over medicinaal gebruik gaat. “De wet wordt tot absolute norm verheven. En wat gebeurt er in de tussentijd totdat er beweging is ontstaan? En alle risico’s van thuisteelt, in relatie tot andere medicatie; dit kent geen slachtoffers. Dus:’Waar gaat dit over?’”.

Smits van de VVD gaf aan dat actie van raadsleden nodig is, en dat de burgmeester zijn tanden meer mag laten zien. Dat het excuus dat het ‘toch landelijk beleid was’, geldt niet volgens hem. Het probleem was immers lokaal geworden.

Uiteindelijk ontraadde het College de motie tenzij het middelste ‘gedoogpunt’ eruit werd gehaald. En zo geschiedde. De SGP en CDA met 7 zetels tegen, de rest met 11 zetels vóór.

Onderschikken aan grotere macht

Net als alle soorten drugs, zijn niet alle christenen over één kam te scheren. Maar ik vraag mij wel af of er nog een onbewuste eeuwenoude nasleep leeft binnen de conservatief kerkelijke gemeenschap. Eentje die kruidengeneeskunde als gevaarlijk beschouwd, misschien wel vanwege het geestverruimende element. Het Christelijk Opleidingscentrum in Zwijndrecht laat weten dat het puur een kwestie van interpretatie is. Medicijngebruik zoals nu, bestond eeuwen geleden niet eens.

LEES OOK: Cannabishistoricus: “Jezus verrichtte wonderen met medicinale wietolie

GGZ-instelling De Hoop onderhoudt een warme band met alle kerken in Nederland. Verslavingsdeskundige Frans Koopmans van De Hoop geeft aan ook wel advies te hebben gegeven binnen Christelijke partijen. Hij wijst erop dat de partijen hun eigen visie daarop mogen nahouden. Zijn ervaring is dat verslaving aan cannabis sociale en psychische gevolgen heeft. Over redenen van gebruik, of misbruik wordt geen verschil gemaakt.

Koopmans sluit echter niet uit dat in de toekomst een ander standpunt wordt ingenomen vanwege de positieve effecten van wiet. Tot dan wijst hij me op de officiele bladen zoals het Nederlands Tijdschrift Voor Geneeskunde, en de officiële standpunten dat bewijs ontbreekt. “Tot nu toe is bewijs anekdotisch”, zegt hij.

Het onderschikken aan een grotere macht, en hiermee het kabinet, en niet durven twijfelen aan officieel instellingen is wellicht het grootste probleem.

Het onderschikken aan een grotere macht, en hiermee het kabinet, en niet durven twijfelen aan officieel instellingen is wellicht het grootste probleem. Christen Unie gaf duidelijk aan dat dit een principieel punt is. Maar ik vrees dat kiezen vanuit je hart, als je voelt dat iets anders moet, nog lang een issue blijft. En dat is eigenlijk gek. Want, zo merkte mijn man op, “hebben zij bewijs dat God bestaat?”.

Na afloop van de avond wordt de inspanning van de raadsleden beloond met een informele nazitting met een drankje. De dame achter de bar vertelt dat er dan vaak vier, vijf wijntjes worden gedronken. “En dan stappen ze zo in de auto…”. Volgens de drank- en horecawet is het voor een organisatie – dat geen horecabedrijf is – verboden toe te laten dat er alcoholhoudende drank wordt genuttigd in een publiek toegankelijke ruimte. Maar ze mogen erop vertrouwen dat ik er geen melding van zal maken. Ook niet anoniem.

Marjon Fisher

[Diverse beeld uit video van RTV-Oost]