Cannabis verbetert de kwaliteit van leven voor dystonie-patiënten

Wie er zelf mee te maken heeft, weet hoe vervelend het kan zijn: onwillekeurige spiertrekkingen en onvrijwillige bewegingen. Dit heet dystonie. Sinds kort is gebleken dat cannabis mensen met deze bewegingsstoornis kan helpen.

We weten inmiddels bijna allemaal dat cannabis enorm effectief is bij verschillende ontstekingen en pijn. Daar kunnen we nu spiercontracties en bewegingsproblemen aan toevoegen. Mensen met dystonie kunnen hier baat van ondervinden. 

Wat is dystonie?

Als je dystonie ontwikkelt, krijg je meestal moeite met het bewegen van één lichaamsdeel. Dit kunnen je ogen, je arm of je nek zijn. Daarnaast kun het lastig zijn om meer of alle delen van je lichaam te bewegen. Zoals bij bijna alles verschillen de kenmerken en de ernst van de klachten van persoon tot persoon. Dystonie is na essentiële tremor en de ziekte van Parkinson de meest voorkomende bewegingsstoornis. Het aantal mensen dat in Nederland aan dystonie lijdt, wordt op tienduizend geschat. 

We kennen meerdere vormen dystonie

De gerenommeerde Mayo Clinic beschrijft dystonie als ‘een bewegingsstoornis waarbij de spieren onwillekeurig samentrekken, waardoor repetitieve of draaiende bewegingen ontstaan’. Deze aandoening kent verschillende vormen:

• Focale dystonie: betreft één deel van het lichaam
• Segmentale dystonie: betreft twee of meer aangrenzende delen
• Algemene dystonie: betreft alle delen van het lichaam
• Hemidystonie: betreft één helft van het lichaam 
• Multifocale dystonie: betreft lichaamsdelen die niet aan elkaar grenzen, zoals hand, been en gelaat
  

Dystonie komt dus op verschillende manieren bij mensen voor en kan worden veroorzaakt door een specifieke handeling of als gevolg van slijtage door stress, vermoeidheid of angst. Symptomen van dystonie zijn onder meer samentrekkingen, pijn, spasmen (met name blefarospasmen oftewel ooglid-samentrekking), onduidelijke spraak of strakke stem, enz. De omvang en ernst van de symptomen hangen af van het type dystonie en het gebied dat wordt getroffen.

Kan cannabis de symptomen van dystonie verlichten?

Het is natuurlijk interessant of cannabis de symptomen bij deze patiënten kan verlichten. Dit ziet er rooskleurig uit. Onderzoeksresultaten gepresenteerd op het International Congress of Parkinson’s Disease and Movement Disorder Society Virtual Congress 2021 toonden aan dat volwassenen met dystonie die cannabis gebruikten, verbeteringen qua pijn en symptomen ervoeren.

Het doel van het onderzoeksteam was om het effect van medicinale cannabis op patiënten met dystonie te beoordelen, aangezien het in verschillende casusrapporten en casusseries werd voorgesteld als een behandeling voor onwillekeurige spiercontracties.

Verlichting bij onwillekeurige spiersamentrekkingen

De Neurology Advisor legt uit dat uit eerder onderzoek is gebleken dat cannabis effectief kan zijn bij het behandelen van onwillekeurige spiersamentrekkingen en het verminderen van pijn bij patiënten. Deze voordelen zijn mogelijk omdat de plant in staat is de cannabinoïde-receptoren in de basale ganglia te activeren. Dit is een groep structuren in de basis van de hersenen die betrokken is bij coördinatie. De receptoren geven vervolgens GABA-neurotransmitters (gamma-aminoboterzuur) vrij die impulsen tussen zenuwcellen in de hersenen blokkeren.

De onderzoekers waren in staat om de impact van medicinale cannabis op patiënten met dystonie te beoordelen. Ze hadden namelijk daarvoor een door het Israëlische ministerie van Volksgezondheid goedgekeurde vergunning voor medicinale cannabis gekregen. Dit is mogelijk omdat het Israëlische ministerie sinds 2013 toestaat dat cannabis wordt gebruikt voor de behandeling van bewegingsstoornissen en gerelateerde pijn.

Voor mensen die lijden aan dystonie kan de zon wellicht weer gaan schijnen dankzij het gebruik van medicinale cannabisproducten… [foto: PRO Stock Professional/Shutterstock]

Onderzoek via Likertschaal

Voor de studie werden 23 patiënten met dystonie benaderd op basis van hun goedgekeurde vergunning voor medicinale cannabis. Elk van hen werd door onderzoekers van de Universiteit van Tel Aviv gebeld. Om de demografie, het medicinale cannabisgebruik en de effecten van de behandeling van de deelnemers te begrijpen en te beoordelen, hebben de onderzoekers hen gevraagd vragen te beantwoorden met een 5-punts Likertschaal. Dit is een meetmethode, doorgaans schriftelijk, om moeilijke te kwantificeren gegevens toch te kunnen ondervragen en behandelen. 

De 23 deelnemers waren twaalf mannen en elf vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 52,7 jaar. De onderzoekers ontdekten dat negen deelnemers algemene dystonie hadden, zes hadden focale dystonie, vijf segmentale dystonie, twee hemidystonie en één had multifocale dystonie. Zes deelnemers hadden dystonie als gevolg van de ziekte van Parkinson, vier van monogene varianten en bij 13 was de oorzaak onbekend. Monogeen betekent dat een erfelijke aandoening is ontstaan door een foutje in één gen. 

Cannabis verbetert de kwaliteit van leven voor dystoniepatiënten

De deelnemers meldden dat ze gemiddeld één tot 2,5 jaar cannabis gebruikten. Ze consumeerden cannabis met doses van 20,1 tot 22,6 gram per maand, met een dagelijkse consumptie van ongeveer 3,3 tot 4,3 keer per dag.

De medicinale cannabis die werd gebruikt, bestond voor 6,6% tot 10,6% uit tetrahydrocannabinol (THC) en 5,7 tot 8,0% uit cannabidiol (CBD). Deze werd door de deelnemers middels van cannabisolie-extract ingenomen, als droge cannabis gerookt of als combinatie van beide gebruikt.

De deelnemers rapporteerden zelf met behulp van de 5-punts Likertschaal de medische werkzaamheid van cannabis voor dystonie als 3,5/5. Ze rapporteerden de effectiviteit van cannabis voor pijn als 3,7/5 en verbeteringen in kwaliteit van leven als 3,6/5. De onderzoekers ontdekten dat soorten met een hoger THC-gehalte en cannabisbloem (in vergelijking met olie) aan grotere verbeteringen in hun toestand bijdroegen.

Waren er ook negatieve effecten?

De onderzoekers beoordeelden ook de negatieve effecten van cannabisgebruik bij dystoniepatiënten. Ze ontdekten dat de hevigste en meest voorkomende bijwerking een droge mond was met een prevalentie van 65%. Prevalentie is de verhouding van het aantal personen dat op een bepaald moment last ervaart, gedeeld door alle personen die last hadden kunnen ervaren.

Andere bijwerkingen kwamen veel minder vaak voor. Slechts drie mensen zagen hun stemming verslechteren en één persoon ervoer angst met hallucinaties. Hoewel de nadelige effecten van cannabis dus minimaal zijn en niet vaak voorkomen, moeten alle patiënten zich bewust zijn van elk bestaand risico van het consumeren van de stof.

Wat concluderen de onderzoekers?

De resultaten van het onderzoek zijn als volgt verwoord: “MC [medicinale cannabis, red.] lijkt dystonische spieractiviteit en gerelateerde pijn te verminderen. Psychiatrische bijwerkingen van MC-behandeling moeten worden gecontroleerd, vooral na de start van de behandeling. Een groter cohort moet verder worden onderzocht om de werkzaamheid van MC, het werkingsmechanisme, optimale doses en de beste THC/CBD-verhouding voor de behandeling van dystonie te bepalen.”

Ter verduidelijking: een cohort is een groep personen die gedurende een bepaalde tijd, bijvoorbeeld een kalenderjaar, eenzelfde (demografische) gebeurtenis heeft meegemaakt. 

What’s new? Zoals met de meeste onderwerpen die met cannabis te maken hebben, is er nóg meer onderzoek en kennis nodig. Cannabis heeft keer op keer bewezen dat het effectief is bij het verlichten van pijn en het verbeteren van de kwaliteit van leven, in dit geval voor patiënten met dystonie.

Wanneer je medicinale cannabis wilt gebruiken om dystonie te behandelen, raadpleeg dan wel altijd een deskundige om nadelige interacties tussen geneesmiddelen en cannabis te voorkomen.

[openingsbeeld:  ANDREI ASKIRKA/Shutterstock]