Cannabis en mentale gezondheid: alles wat je moet weten!

Iedereen heeft een eigen ‘geestelijk gezondheid’. Wanneer een slechte mentale gezondheid de overhand neemt, vindt een steeds grote groep mensen cannabis nuttig. Met name bij het beheersen van symptomen van aandoeningen als depressie, angst en PTSS. Mediwietsite zocht uit hoe het zit met het gebruik van cannabis voor (en in) de geestelijke gezondheidszorg.

Corona, gasprijzen en oorlogen beïnvloeden mentale welzijn

We hebben allemaal een ‘geestelijke gezondheid’. Deze betreft niet alleen degenen met een gediagnosticeerde aandoening. Het is dus belangrijk dat we maatregelen nemen om net zo goed voor onze geest als onze lichamelijke gezondheid te zorgen. Psychische aandoeningen komen immers steeds vaker voor.

Deze zijn verergerd door de stressfactoren van de coronavirus pandemie en meer recentelijk de aanhoudende crisis in de kosten van levensonderhoud. Volgens het Britse Mind zal één op de vier mensen in het Verenigd Koninkrijk jaarlijks een geestelijk gezondheidsprobleem ervaren.

Uit een recent onderzoek, uitgevoerd door de Britse overheid tussen september en oktober 2022, bleek dat ongeveer één op de zes (16%) volwassenen matige tot ernstige depressieve symptomen ervoer. Dit is hoger dan het niveau van vóór de pandemie (10%). In Nederland zullen deze cijfers niet veel anders liggen natuurlijk.

De bevindingen suggereren tevens dat de crisis in de kosten van levensonderhoud en de stijgende rekeningen van huishoudens een aanzienlijke impact hebben op de geestelijke gezondheid van de bevolking.

Welke stoornissen horen bij psychische aandoeningen?

Psychische aandoeningen omvatten een breed scala aan stoornissen. Van gegeneraliseerde angst en depressie tot posttraumatische stressstoornis (PTSS), eetstoornissen, obsessief-compulsieve stoornissen (OCS), borderline persoonlijkheidsstoornissen en bipolaire stoornis.

Met zo’n breed scala aan problemen en vaak een overlap van meerdere diagnoses kan de manier waarop ze worden behandeld sterk variëren. Behandelplannen omvatten doorgaans medicijnen zoals selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) in combinatie met gesprekstherapieën.

De rol van cannabis bij de geestelijke gezondheidszorg

Er heerst al lang een stigma rond cannabis en geestelijke gezondheid. Desondanks krijgen veel Britse patiënten nu legaal cannabis voorgeschreven voor een reeks psychiatrische aandoeningen. Volgens de cijfers van het Britse observationele onderzoek Project Twenty21 is angst na chronische pijn de meest voorkomende indicatie waarvoor het wordt voorgeschreven.

Andere psychische aandoeningen waarvoor cannabis wordt voorgeschreven, zijn onder meer posttraumatische stressstoornis (PTSS), depressie, middelenmisbruik en slapeloosheid plus neurologische en neurodivergerende stoornissen zoals de ziekte van Gilles de la Tourette, autisme en ADHD.

Neurodivergerend betekent dat mensen een andere ‘bedrading’ hebben in hun hersenen. Het is echter belangrijk op te merken dat iemand met een voorgeschiedenis van psychose of schizofrenie mogelijk niet in aanmerking komt voor een cannabisrecept.

Dus hoe werkt het?

Cannabis bevat meer dan 500 verbindingen, waaronder cannabinoïden, terpenen, flavonoïden, oliën en nog veel meer. De meest onderzochte chemische verbindingen zijn cannabinoïden en terpenen.

THC en CBD zijn de meest voorkomende cannabinoïden in cannabis. Het is bekend dat ze op verschillende niveaus met het menselijke endocannabinoïde systeem (ECS) interageren om homeostase, oftewel evenwicht, in het lichaam te bewerkstelligen.

Het ECS is een celsignaleringssysteem dat uit verschillende enzymen, endocannabinoïden en receptoren bestaat. Deze componenten werken synergetisch samen om ervoor te zorgen dat verschillende onderdelen van het lichaam naadloos functioneren. Je kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan het cardiovasculaire, immuun-, spijsverterings- en zenuwstelsel.

CBD heeft een directe interactie met het ECS, waardoor het een gunstig effect kan hebben op ontstekingen, stemmingsstabiliteit en slaap. Er wordt ook gedacht dat het de amygdala beïnvloedt. Dit is het deel van de hersenen dat onze emoties, motivatie en emotioneel gedrag controleert. CBD werkt samen met het ECS om de activiteit van de amygdala te verminderen. Op deze manier worden mogelijk angstgerelateerde aandoeningen op afstand gehouden.

Hoe zit het met THC?

THC speelt eveneens een rol in de geestelijke gezondheidszorg. Hoewel te veel consumeren de angst kan verergeren, kan de juiste therapeutische dosis sommige symptomen juist helpen verlichten, vooral symptomen die verband houden met PTSS.

THC bindt zich aan de CB1-receptoren in de hersenen. Deze zijn essentieel voor het reguleren van angst en slaap. Er wordt ook gedacht dat het de REM-slaap vermindert, die intense dromen veroorzaakt. Om die reden is THC nuttig voor patiënten die nachtmerries, opdringerige gedachten en flashbacks ervaren als gevolg van PTSS.

Inmiddels is aangetoond dat mensen met PTSS een hoger aantal CB1-receptoren hebben, omdat ze lagere circulerende niveaus van anandamide in hun bloed hebben. Als gevolg hiervan moeten de hersenen het aantal CB1-receptoren waaraan THC zich bindt, compenseren en uitbreiden.

Een dubbelblind, placebogecontroleerd onderzoek, gepubliceerd in november 2022, concludeerde dat THC een gunstige farmacologische behandeling voor PTSS kan zijn als het in combinatie met cognitieve herwaarderingstherapie wordt gebruikt.

Dr. Niraj Singh, een adviserend psychiater en voorschrijver van medicinale cannabis, zegt dat het belangrijk is dat patiënten en voorschrijvers “laag beginnen en langzaam de dosis verhogen” om te ontdekken wat voor het individu werkt.

Wat zegt het Britse onderzoek?

Hoewel er tot nu toe beperkt klinisch bewijs is, is er een overvloed aan praktijkgegevens. In Groot-Brittannië onthulde T21 vorig jaar dat 86% van de patiënten een verbetering in angst of depressie rapporteerde na drie maanden behandeling met medicinale cannabis.

De UK Medical Cannabis Patient Registry constateerde ook statistisch significante verbeteringen in de scores op het gebied van angst, pijn en slaapkwaliteit, evenals in de algemene kwaliteit van leven één en drie maanden na de behandeling.

Een in 2020 gepubliceerde studie toonde aan dat CBD-bevattende verbindingen nuttig waren bij het verlichten van psychotische symptomen en cognitieve stoornissen bij patiënten met een verscheidenheid aan aandoeningen. Het gaat dan om sociale angststoornis, maar ook om andere angststoornissen, bipolaire stoornis en PTSS, hoewel dit bewijsmateriaal zwakker was.

Angst, depressie, OCS en PTSS

Meer recent bleek uit een pilotstudie onder leiding van Orygen, dat jonge mensen met therapieresistente angst een gemiddelde vermindering van 42,6% in de ernst en beperking van hun aandoening vertoonden na 12 weken behandeling met CBD. Orygen is een Australische organisatie die ondersteuning biedt voor de geestelijke gezondheid van jongeren. 

In wat wordt beschouwd als de grootste dataset in zijn soort, ondervroegen Canadese onderzoekers meer dan 7.000 patiënten die toestemming hadden om medicinale cannabisproducten te gebruiken. Volgens hun bevindingen, gepubliceerd in 2022 in het tijdschrift Psychiatry Research, rapporteerden patiënten met symptomen van angst en/of depressie aanhoudende verbeteringen na het gebruik van cannabis.

Elders hebben onderzoekers van de Washington State University gegevens geanalyseerd van honderden mensen die hun symptomen voor en na cannabisgebruik registreerden met behulp van de tracking-app Strainprint. Uit hun bevindingen bleek dat cannabis bij mensen die zelf meldden dat ze PTSS hadden, de ernst van opdringerige gedachten met ongeveer 62% verminderde, flashbacks met 51%, prikkelbaarheid met 67% en angst met 57%.

Een vervolgstudie, gepubliceerd in oktober, meldde dat gebruikers met obsessieve-compulsieve stoornis (OCS) rapporteerden dat cannabis hun dwanghandelingen met 60% verminderde, intrusies of ongewenste gedachten met 49% en angstgevoelens met 52%.

De meeste studies stemmen overeen

In de onderzoeken is ook naar een aantal variabelen gekeken, maar er zijn zelden verschillen gevonden in de werkzaamheid van cannabis met verschillende THC- en CBD-niveaus. Een uitzondering vormt depressie, waar een lager THC- en hoger CBD-niveau het meest effectief leken te zijn bij het verminderen van de symptomen. Onderzoekers waarschuwden echter wel dat cannabis wellicht geen langetermijnoplossing is.

Er is ook enig bewijs voor het gebruik ervan bij het syndroom van Gilles de la Tourette. Zo zijn een aantal artikelen gepubliceerd met bemoedigende resultaten. Hoewel klein, meldde een onderzoek uit 2017 dat 18 van de 19 deelnemers “flink verbeterd” waren, en dat hun tics-scores met 60% daalden. Een zes weken durend gerandomiseerd controleonderzoek uit 2003 concludeerde bovendien dat THC “effectief en veilig” is in de behandeling van tics.

Hoewel er meer bewijs nodig is, melden veel van degenen die momenteel medicinale cannabis gebruiken enorme verbeteringen in de geestelijke gezondheidssymptomen en hun algehele kwaliteit van leven.

Verantwoord cannabis consumeren

Angst en paranoia zijn twee typische kenmerken van negatieve cannabisbijwerkingen. Deze symptomen kunnen voor sommige mensen mild zijn of ingrijpender in het geval van kwetsbare bevolkingsgroepen, zoals mensen met bepaalde psychische stoornissen.

Wil je verantwoord cannabis consumeren? Zorg er dan voor dat je op de hoogte bent van de bijwerkingen van cannabis, zodat je beter geïnformeerde beslissingen kunt nemen over je consumptie. Als je nadelige effecten ondervindt of het gevoel hebt dat het een negatieve invloed op je begint te hebben, is het misschien tijd om een tolerantiepauze te nemen. Luister dus altijd naar je eigen lichaam en geest!

[Fotografie: Shutterstock]