Bureau Medicinale Cannabis – Zo werkt het in Nederland

Het Bureau voor Medicinale Cannabis (BMC) is als overheidsorganisatie verantwoordelijk voor de productie van cannabis voor medicinale en wetenschappelijke doeleinden. Apothekers en onderzoeksinstellingen kunnen er terecht voor legale medicinale cannabis. Patrick Dewals – zelf Vlaming – gaat uitgebreid in gesprek met de baas van BMC, medisch bioloog dr. Marco van de Velde.

Medicijn en onderzoek

Het Nederlandse Bureau voor Medicinale Cannabis (BMC) is een uitvoeringsorganisatie van de overheid die verantwoordelijk is voor de beschikbaarheid van medicinale cannabis in apotheken. Deze medicinale cannabis wordt gebruikt voor medicinale en wetenschappelijke doeleinden, bijvoorbeeld door ziekenhuizen en universiteiten. Via het BMC kunnen Nederlandse apotheken hun cliënten, met een door een arts voorgeschreven recept, van medicinale cannabis (MC) voorzien. Het bureau wordt geleid door dr. van de Velde, medisch bioloog en valt onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Bureau voor Medicinale Cannabis

Patrick Dewals: Hoe lang bestaat het BMC al?

Marco van de Velde: In 1998 besloot de toenmalige minister om het bureau vorm te geven. Maar omwille van de regelgeving en de wettelijke demarches die met het opstellen van een nieuwe overheidsorganisatie gepaard gaan, duurde het nog tot 2001 eer het bureau feitelijk werd geïnstalleerd en pas in september 2003 kwam de eerste MC op de markt.

Dewals: Wat zijn de verschillende functies van het BMC?

Van de Velde: Ten eerste staan wij borg voor de kwaliteit van de MC. Hiervoor voeren wij zelf controles uit maar deze gebeuren tevens door onafhankelijke onderzoeklabo’s. Ten tweede zorgen wij dat er een voorraad MC beschikbaar is. Dit doen we door een teler aan te stellen die aan bepaalde vereisten moet voldoen. Hij moet er bijvoorbeeld voor zorgen dat hij gestandaardiseerde producten levert. Dit wil zeggen dat hij steeds hetzelfde product, met dezelfde gehalten aan actieve bestanddelen, vooral THC en CBD, en onderlinge verhoudingen teelt. Tenslotte hebben wij een logistieke dienstverlener aangesteld die voor het verpakken en de distributie van de MC zorgt. Het BMC komt dus alleen bij de controle en de vrijgave zelf in actie, het overige besteden wij uit.

De apotheken

Dewals: Moeten de apotheken die MC aanbieden een specifieke vergunning hebben?

Van de Velde: Nee, MC behandelt men op dezelfde wijze als een ander geneesmiddel dat onder de Opiumwetmiddel valt. De apotheker mag MC in zijn zaak hebben maar is verplicht om het in een kluis te bewaren, zoals morfine-achtige geneesmiddelen. Iedere Nederlandse apotheek is verplicht om haar cliënten te bedienen met de door haar dokter voorgeschreven medicijnen zelfs indien het MC betreft. Vanzelfsprekend kan MC alleen verstrekt worden indien een arts er een recept voor uitschrijft. Iedere arts kan dit doen, hij hoeft hiervoor geen specialisering of verplichte cursus te volgen. De verantwoordelijkheid ligt bij de arts zelf om zich de nodige kennis aangaande MC eigen te maken. Het BMC geeft wel regelmatig workshops en artsen en apothekers kunnen er aan deelnemen. Maar dit gebeurt zonder enige verplichting. De arts vertrekt gewoon vanuit zijn beroepsethiek en stelt zich de vraag of hij een patiënt zou kunnen helpen met MC. Zoals dit voor ieder ander medicijn dient te gebeuren. Vaak wordt MC wel niet als eerste optie voorgeschreven. Het komt eerder ter sprake wanneer mensen met andere medicijnen niet gebaat blijken.

De medicinale cannabispatiënten

Dewals: Welk profiel heeft de medicinale cannabisgebruiker?

Van de Velde: Dat is heel divers, het zijn mensen veelal tussen de twintig en zeventig jaar, de indicatie varieert van neuropatische pijn, chronische pijn, MS of fybromyalgie (bindweefselaandoening). Dit zijn de grote groepen van MC gebruikers. Maar het wordt nog bij andere ziekten of symptomen voorgeschreven. De arts is hier vrij in. Momenteel verschaft het BMC vijf verschillende variëteiten van MC. Het verschil ligt hem vooral in het THC en CBD gehalte van het product. De meeste patiënten gebruiken Bedrocan welk een THC gehalte van ca 20% en een CBD gehalte van <1% heeft. We hebben recentelijk een nieuw product op de markt gebracht Bedrolite met minder dan een 0,5% THC en ongeveer 9% CBD. Op basis van patiëntenfeedback verfijnen we of telen we nieuwe variëteiten MC.

Methode van gebruik medicinale cannabis

Dewals: Het BMC raadt twee methoden van inname aan. Enerzijds via een vernevelaar anderzijds via thee.

Van de Velde: Klopt. We raden het roken van MC af omdat hierbij toxische stoffen vrijkomen. De patiënt kan MC beter inhaleren via een vernevelaar die op een hogere temperatuur, ongeveer tweehonderd graden, de THC-zuren in THC omzet en waarbij men het vrijkomen en inhaleren van schadelijke toxische stoffen vermijdt. Op deze wijze neemt het lichaam de THC via de longen op en zorgt voor een heel snelle opname en werking. Wanneer men thee drinkt, gebeurt de opname via het maag-darmkanaal en zal ze trager gebeuren. Daarnaast verwarmt men de thee slechts tot op honderd graden. Er is dus een veel kleinere omzetting naar THC en de patiënt zal vooral THC-zuren opnemen. De twee verschillende methoden kunnen dus tot een ander effect leiden. Het kost wat tijd en ervaring om de juiste dosis van MC te vinden. Men streeft hierbij naar een dosis en frequentie van inname waarbij de patiënt een therapeutische THC-spiegel in zijn bloed opbouwt en behoudt. Het is niet de bedoeling om het gebruik te onderbreken maar continue, zoals voorgeschreven door de arts, te gebruiken.

Bij welke ziekten?

Dewals: Uw brochure somt een hele lijst van symptomen van ziekten op waarbij MC kan helpen; therapieresistent glaucoom, gewichtsverlies, fantoompijn, multiple sclerose, syndroom van Gilles De La Tourette en andere. Is hier een wetenschappelijke basis voor?

Van de Velde: Het BMC steunt bij het opstellen van deze lijst op verschillende wetenschappelijke artikelen, review artikelen en meta-analyses. Belangrijke criteria zijn of het onderzoek op een adequate manier werd uitgevoerd en of er therapeutische/klinisch effect werd aangetoond. We controleren regelmatig of er nieuw wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd werd dat aantoont dat MC bij andere klachten kan dienen. Wanneer dit gebeurt passen wij onze lijst van ziekten aan, maar dit gebeurt niet zo vaak.

Van sommige klachten is het therapeutische effect van medicinale cannabis wetenschappelijk nog niet helemaal aangetoond, toch hebben patiënten bij het gebruik ervan goede resultaten. Ook dan kan een arts beslissen om MC voor te schrijven, bijvoorbeeld bij de ziekte van Crohn, epilepsie, migraine

Dewals: De lijst is dus niet exhaustief, er kunnen nog indicaties bijkomen?

Van de Velde: Inderdaad, en ik weet dat patiënten MC bij andere indicaties gebruiken dan deze die in onze lijst zijn opgenomen. Een dokter in Nederland is vrij om MC bij andere indicaties te overwegen en voor te schrijven. Het vertrouwen en de communicatie tussen patiënt en arts is hierbij primordiaal. Van sommige klachten is het therapeutische effect van MC wetenschappelijk nog niet helemaal aangetoond, toch hebben patiënten bij het gebruik van MC goede resultaten, ook dan kan een arts beslissen om MC voor te schrijven, bijvoorbeeld bij de ziekte van Crohn, epilepsie, migraine enzovoort.

Dewals: Zijn er ziekten waarbij men MC niet voorschrijft?

Van de Velde: Wij adviseren om nooit MC bij mensen met psychische problemen of een psychiatrisch ziektebeeld, op het moment van hun vraagstelling, voor te schrijven. Bij hartpatiënten en zwangere vrouwen, deze laatste zijn vanzelfsprekend niet ziek, raden wij het gebruik eveneens af. Maar nogmaals, een arts is in principe vrij om het wel voor te schrijven. Bovendien is er geen minimumleeftijd vastgelegd voor het gebruik van MC. Een tiener zou het voorgeschreven kunnen krijgen maar ik ben het nog nooit tegengekomen.

Dewals: Vergelijkt u MC eens naar prijs en werking met medicijnen op basis van THC zoals Sativex?

Van de Velde: Dit is een moeilijke vraag. Ik moet beginnen met te zeggen dat Sativex in Nederland niet beschikbaar is en niet vergoed wordt. Volgens mij is de prijs ervan duurder dan de MC die wij beschikbaar stellen in de apotheken. Qua werking kan ik niet onmiddellijk zeggen dat MC of Sativex beter is. Wel is het belangrijk om te weten dat er in MC nog andere cannabinoïden aanwezig zijn dan THC, waarvan we weten dat ze elkaars therapeutische werking kunnen beïnvloeden.

Nederlandse cannabis voor Belgen?

Dewals: Kan een Nederlandse apotheek een Belg met een voorschrift voor MC bedienen?

Van de Velde: Ja, dit kan maar het probleem is dat deze patiënt de MC niet over de grens naar België mee kan nemen. Maar mochten de Belgische autoriteiten hier toestemming voor verlenen was er geen enkel probleem. Het BMC exporteert MC naar apotheken en onderzoekcentra in verschillende landen zoals België, Italië of Duitsland. In Duitsland mag men bijvoorbeeld geen MC telen. Daardoor exporteren wij MC naar de Duitse apotheken waar ze het verdelen. Maar dit gebeurt onder toezicht en met de goedkeuring van de Duitse autoriteiten die de importvergunning moeten uitschrijven.

Wij krijgen op het BMC vaak berichten van patiënten die ons bedanken omdat hun leven een zeer positieve wending kreeg na de start van medicinale cannabis

Dewals: De Belgische minister voor volksgezondheid Maggie De Block, nota bene een arts, stelt dat er geen wetenschappelijke basis is voor MC. Volgens haar is alleen de werking van Sativex aangetoond en dan nog alleen maar bij MS-patiënten. Wat vindt u van haar stelling?

Van de Velde: Wij als BMC hebben veel contact met patiënten en zij vertellen ons regelmatig dat ze goed geholpen zijn met MC. Het is belangrijk om te weten dat deze mensen niet op zoek zijn naar een roesmiddel maar een middel om de symptomen van hun ziekte weg te nemen. Veelal gaat het om mensen die niet geholpen werden met reguliere medicijnen en nu wel verlichting bij MC vinden. Wij krijgen op het BMC vaak berichten van patiënten die ons bedanken omdat hun leven een zeer positieve wending kreeg na de start van MC. Daar doen wij het voor, om de patiënt te helpen. Daarnaast is er wel wetenschappelijk onderzoek die therapeutische werkzaamheid van THC en CBD, de belangrijkste bestanddelen van MC, aantoont en dit niet alleen bij MS-patiënten. Onze ervaring is dus anders. Ik verwijs daarvoor graag naar de website www.cannabis-med.org. Mevrouw de minister zou die gegevens kunnen onderzoeken.

[openingsbeeld:  Yarygin/Shutterstock]