(advertenties)
(advertentie)

In 1999 publiceerde Raphael Mechoulam, de vader van het moderne cannabis onderzoek, een artikel over het ‘entourage-effect’. Mechoulam beschreef dat de honderden werkzame stoffen in de cannabisplant samen beter werken dan geïsoleerde werkzame stoffen, zoals THC en CBD. Recent verscheen een Britse metastudie naar het entourage-effect bij behandeling van pijn.

De metastudie is uitgevoerd door drie onderzoekers van de medicijnenfaculteit van het Imperial College London en een onderzoeker van EMMAC Life Sciences Group, een Brits cannabisbedrijf. Het team bekeek bestaand wetenschappelijk onderzoek naar het entourage-effect bij behandeling van pijn. Een aantal belangrijke bevindingen op een rijtje:

  • Plantaardige en endogene cannabinoïden kunnen afzonderlijk werken, maar ook in combinatie, om analgesie (verlichting van pijn) te produceren via cannabinoïde- en andere receptoren in het lichaam.
  • Vergeleken met pure delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) bevatten full spectrum producten van nature voorkomende cannabinoïden, waarvan wordt gemeld dat ze een verbeterde werkzaamheid of verdraagbaarheid vertonen en de voorkeur van patiënten hebben, wat wordt toegeschreven aan combinaties van cannabinoïden en andere stoffen in de cannabisplant.
  • Synergie geeft aan dat twee of meer actieve verbindingen een bijkomend of gecombineerd effect kunnen sorteren dat groter is dan hun individuele afzonderlijke effecten; versterking van het biologische effect van een verbinding door inactieve verbindingen, in combinatie, wordt het ‘entourage-effect’ genoemd.
  • Er zijn ondersteunende gegevens voor de synergetische en entourage-effecten van cannabinoïden, maar definitieve onderzoeken naar analgesie zijn nog steeds nodig, van moleculaire mechanismen tot klinische onderzoeken.
  • ‘Het begrijpen van deze effecten kan leiden tot vooruitgang bij de behandeling van chronische pijn.

Verdampen geeft een synergetisch effect tussen cannabinoïden en terpenen. Foto: ChameleonsEye, Shutterstock.

Entourage-effect

‘Medicijnen op basis van cannabis worden al millennia gebruikt’, schrijven de Britse auteurs, ‘en recente studies hebben hun belangrijkste bestanddelen voor pijnverlichting geïdentificeerd: delta-9-tetrahydrocannabinol (THC) en cannabidiol (CBD). Cannabis bevat echter honderden andere potentieel actieve verbindingen en hun gecombineerde effecten kunnen ten grondslag liggen aan de gerapporteerde voorkeur van sommige patiënten voor cannabinoïde-extracten in plaats van pure delta-9-tetrahydrocannabinol.’

Naast de onderlinge wisselwerking tussen de werkzame stoffen in de plant, speelt ook de interactie van die stoffen met door ons lichaam zelf geproduceerde endocannabinoïden een rol bij het uiteindelijke effect. Over het entourage-effect schrijven de onderzoekers: ‘Het entourage-effect werd aanvankelijk verondersteld door de Mechoulam-groep om hun experimentele bevindingen te verklaren, gebaseerd op studies van endogene cannabinoïden die in verschillende lichaamsweefsels worden aangemaakt.’

Taaie kost

Feitelijk is het entourage-effect een hypothese, al zijn wetenschappers sinds 1999 een heel eind gevorderd met de verklaring en daarmee de onderbouwing van dit effect. Zeker voor een leek zijn die verklaringen taaie kost:

‘Functioneel inactieve verbindingen kunnen hun entourage-effect uitoefenen via verschillende mechanismen, zoals het voorkomen van de afbraak van het actieve ingrediënt of het beïnvloeden van de binding ervan aan een receptor. De endocannabinoïde 2-Ara-Gl, geïdentificeerd in de milt van muizen, rattenhersenen en hondendarmen, bleek vergezeld te gaan van verschillende 2-acyl-glycerolesters, waarvan de twee belangrijkste 2-linoleoyl-glycerol (2-lino- Gl) en 2-palmitoylglycerol (2-palm-Gl).’

Terpenen ook effectief

Makkelijker te volgen en ook relevanter voor patiënten en consumenten zijn onderstaande bevindingen over terpenen, de geur- en smaakstoffen in cannabis:

‘Cannabis bevat tot 200 verschillende terpenen, die lipofiel zijn en synergetisch werken met cannabinoïden op verschillende doelen, waaronder aan G-proteïne gekoppelde receptoren, spier- en neuron/ion-kanalen, enzymen en second-messenger-systemen en zo een ​​verscheidenheid aan therapeutische effecten bewerkstelligen.’

‘Cannabis soorten verschillen sterk in de samenstelling van cannabinoïden, terpenen, flavonoïden en andere secundaire metabolieten; deze componenten kunnen in combinatie werken om grote variaties in voordelen en modulerende bijwerkingen te produceren. Sommige van de terpenen, zoals α-pineen, β-myrceen, D-limoneen, linalool, β -caryofylleen, humuleen, trans-nerolidol en bisabolol, zijn geanalyseerd en blijken in preklinische studies een reeks effecten te sorteren, waaronder ontstekingsremmend, pijnstillend, angst remmend, kalmerend en depressie verlichtend.’

‘Kennis van de individuele geneeskrachtige eigenschappen van de cannabinoïden, terpenen en flavonoïden is essentieel om optimaal gestandaardiseerde synergetische samenstellingen te verkrijgen en individuele symptomen of ziekten aan te pakken, waaronder migraine, hoofdpijn en pijn. De concentraties terpenen zijn gekwantificeerd in vijftien cannabissoorten; die met een hoog THC-gehalte, een laag CBD-gehalte en een hoog β-caryofylleen, gevolgd door myrceen als meest voorkomende terpenen, zouden de voorkeur hebben van patiënten met migraine en andere pijnaandoeningen.’

Terpenen zijn aromatische stoffen. Je vindt ze niet alleen in cannabis maar in alle planten. Foto: Gleti, Shutterstock

Klinisch onderzoek hard nodig

‘Hoewel enkele van de honderden bestanddelen in cannabisextracten van hele planten zijn geïdentificeerd en bestudeerd, is er duidelijk behoefte aan verdere identificatie van de andere componenten, hun gecombineerde effecten en doelen bij het moduleren van pijnsignalering, vooral in studies bij mensen. Dit wordt onderstreept door de gerapporteerde voorkeur van veel patiënten voor een full spectrum plantenextract in vergelijking met pure THC, en vooral voor specifieke soorten.’

‘Cannabis sativa-soorten met stemming verbeterende effecten kunnen bijvoorbeeld beter geschikt zijn voor dagelijks gebruik, terwijl cannabis indica-soorten met kalmerende effecten de voorkeur hebben voor gebruik ’s nachts. Deze verschillende subjectieve effecten komen waarschijnlijk voort uit variatie in de verhoudingen van belangrijke en minder belangrijke cannabinoïden, terpenen en andere fytochemicaliën.’

Het onderzoek naar het entourage-effect staat feitelijk nog in de kinderschoenen en betreft vrijwel uitsluitend studies op celniveau of met proefdieren. Meer onderzoek is hard nodig, benadrukken ook de auteurs van deze studie, liefst met echte mensen:

‘Voortbouwend op deze bevindingen kunnen toekomstige klinische onderzoeken aantonen dat cannabinoïden in combinatie een betere werkzaamheid en minder bijwerkingen geven, en een gunstige optie zijn in vergelijking met andere geneesmiddelen, met name opioïden. De mechanismen die ten grondslag liggen aan deze potentiële synergetische of entourage-effecten zullen worden onthuld met behulp van een reeks technieken, in pijnsignalering of modulerende paden van het perifere en centrale zenuwstelsel.’

[Openingsbeeld: SageElyse, Shutterstock]
Bronnen:
Cannabis-based medicines and pain: a review of potential synergistic and entourage effects, Uma Anand et al, Pain Management Vol. 11, no. 4. Online publicatie 11 maart 2021
https://doi.org/10.2217/pmt-2020-0110
Medical marijuana and ’the entourage effect’, Sanjay Gupta, CNN, 11 maart 2014
https://edition.cnn.com/2014/03/11/health/gupta-marijuana-entourage/index.html
The Potential Entourage Effect of Medical Cannabis in Pain Treatment, Canex.co.uk, 7 april 2021
https://canex.co.uk/the-synergistic-and-entourage-effects-of-medical-cannabis-in-pain-treatment/]