Boost je gezondheid met het endocannabinoïden-systeem

We weten het allemaal wel: om gezond te blijven en ziektes buiten de deur te houden, moet je goed eten, voldoende bewegen, niet roken en met mate genieten van lekkernijen en alcohol. Kunnen cannabisproducten zoals de populaire CBD-olie hier ook iets in betekenen? We zochten het voor je uit.

Voor het antwoord is het allereerst belangrijk dat we even kort kijken naar een mechanisme in het lichaam dat voor een groot deel verantwoordelijk is voor onze gezondheid. Dit mechanisme heet fysiologie, en houdt zich bezig met de werking van het lichaam. En dan met name de normale en gezonde werking van al je organen.

Ons lichaam is constant bezig om in balans te blijven als reactie op de invloeden van onze externe omgeving.

Om gezond te blijven is het belangrijk dat dit mechanisme in evenwicht is. Met andere woorden: hoe beter je lichaam in balans is, hoe beter het kan functioneren.

Die balans is niet vanzelfsprekend. Het lichaam staat namelijk constant bloot aan invloeden van buitenaf. Denk bijvoorbeeld aan de buitentemperatuur; als het heel koud is heeft je lichaam meer moeite om zichzelf warm te houden. Of per ongeluk iets eten dat bedorven is; je lichaam moet dan haar best doen om ziektekiemen te bestrijden zodat die gezonde balans behouden blijft.

Met andere woorden: ons lichaam is constant bezig om in balans te blijven als reactie op de invloeden van onze externe omgeving.

Het vermogen van ons lichaam om fysiologische processen in evenwicht te houden, ondanks allerlei invloeden vanuit onze omgeving, heet homeostase.

Hoewel dit wellicht ingewikkeld klinkt, is het eenvoudiger dat je denkt. Zeker als we één zo’n fysiologisch systeem eens nader bekijken.

Voorbeeld van een fysiologisch systeem

Ons lichaam beschikt over vele unieke fysiologische systemen die allemaal ons interne evenwicht moeten handhaven zodat jij gezond blijft. Een voorbeeld van zo’n fysiologisch systeem is het hormoonstelsel.

Je hebt ongetwijfeld wel eens gehoord over hormonen. Dat zijn stofjes die allerlei belangrijke en uiteenlopende functies en processen regelen. Er zijn wel honderden soorten hormonen en dat zijn er zoveel omdat ze betrokken zijn bij veel uiteenlopende processen in ons lichaam. Hormonen kunnen bijvoorbeeld weefsels en organen aansturen; een fysiologisch proces dus.

De alvleesklier geeft bijvoorbeeld het hormoon insuline af om de suikerwaardes in je bloedbaan in evenwicht te houden. Dit zorgt voor je energiebalans.

En de schildklier geeft schildklierhormonen af die essentiële lichaamsfuncties regelen die belangrijk zijn voor onze stofwisseling, lichaamstemperatuur en nog veel meer. Er zijn zelfs hormonen die gevoelens van geluk en trots regelen.

Laten we eens inzoomen op één hormoon, dat ghreline heet. Dit hormoon wordt afgegeven door de maag als die leeg is, om de hersenen te laten weten dat er gegeten moet worden.

Hormonen versturen dus signaaltjes door het hele lichaam. Maar er is wel een belangrijke voorwaarde in dit systeem. De onderdelen in ons lichaam die reageren op hormonen, moeten wel over een zogenaamde receptor beschikken.

Een receptor is ontvangertje dat naar de boodschap van bepaalde hormonen kan ‘luisteren’.

Hormonen zijn dus eigenlijk een soort boodschappertjes die allerlei belangrijke signalen versturen door ons lichaam. En hoe beter je hormonen in balans zijn, hoe beter ze die berichtjes kunnen overbrengen en hoe beter jij je voelt.

Het hormoonstelsel is dus een voorbeeld van een fysiologisch systeem. Maar welke rol speelt cannabis hierin? Het antwoord schuilt in ons endocannabinoïden-systeem.

Wat doet het ECS?

Door jouw homeostase te optimaliseren kan je voor een ideale balans zorgen die bijdraagt aan een gezond en energiek lichaam. De vraag is of cannabis hieraan kan bijdragen.

Om die vraag te beantwoorden moeten we kijken naar ons endocannabinoïden-systeem ofwel ECS.

Het ECS is ook een fysiologisch systeem, net als het hormoonstelsel. Maar waar de werking van hormonen al ruim honderd jaar geleden werd ontdekt, is het ECS nog maar een recente ontdekking.

Het werd bij toeval ontdekt toen onderzoekers beter probeerden te begrijpen hoe de psychoactieve stof THC werkt in ons lichaam. Dit traject leidde ertoe dat wetenschappers eind jaren ’80 een nieuw, tot dusver onontdekt fysiologisch systeem ontdekten: het endocannabinoïden-systeem.

Dit is een systeem dat, net als het hormonale systeem, werkt met signaalstoffen die cannabinoïden heten. Deze signaalstoffen sturen berichtjes door het lichaam die worden opgevangen door twee typen cannabinoïden-receptoren; CB-1 en CB-2.

Nu langzaam maar zeker meer bekend wordt over het ECS, weten we dat ook dit systeem als taak heeft om de homeostase van het lichaam in stand te houden. Het ECS zorgt er namelijk voor dat andere berichtensystemen die belangrijk zijn voor homeostase intact blijven.

Het endocannabinoïden-systeem is als signaleringsnetwerk zelfs in staat om allerlei functies en ontstekingsprocessen te moduleren en het is betrokken bij het ontstaan en vooral het voorkomen van bepaalde ziekten.

Het ECS regelt zelfs een aantal hele belangrijke zaken in het lichaam, zoals:

• Anti-nociceptie (vermindering van pijngevoeligheid)
• Cognitie en geheugen
• Terugdringen van ontstekingen
• Bewegelijkheid
• Endocriene functies
• Temperatuurregeling en hartslag
• Misselijkheid en overgeven
• Oogdruk
• Immuunherkenning en antitumoreffecten

Onderzoek heeft aangetoond dat ziektes, ontstekingen en letsel het ECS stimuleren om in actie te komen, zodat onze interne omgeving terugkeert naar de homeostase.

Het ECS wordt zelfs beschreven als beschermend en noodzakelijk voor het leven. Dus het is belangrijk om dit systeem goed te laten functioneren om je gezondheid te bevorderen en ziektes te voorkomen.

MEER LEZEN: Alles over het ECS; een uitgebreide gids

Voorkom een verstoring van het ECS

Net als alle fysiologische systemen kan ook het ECS onder druk komen te staan van invloeden van buitenaf. Maar dat is niet het enige. Een goede werking van het ECS is afhankelijk van vele factoren, zoals onze persoonlijke genetische opbouw, leeftijd, stressniveaus, voedingspatroon en je algeheel gezondheidsniveau.

Verstoringen in de normale werking van het ECS ontregelen haar vermogen om onevenwichtigheden te registreren, reguleren en eindelijk de balans (homeostase) te herstellen.

Het belang van een goed werkend ESC werd in 2004 verduidelijkt door een concept van neuroloog en onderzoeker Ethan Russo. Dit concept noemde hij ‘clinical endocannabinoids deficiency’ (CED), wat staat voor een ‘klinische endocannabinoïden tekort’.

In zijn rapport over dit onderwerp, dat werd gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Neuroendocrinology Letters, stelt hij dat een tekort aan endocannabinoïde ertoe kan leiden dat mensen last krijgen van aandoeningen zoals fibromyalgie, migraine, prikkelbare darmen en andere ziektes die moeilijk zijn te behandelen. De mensen die meededen aan het onderzoek hadden endocannabinoïde-tekorten maar reageerden goed op een behandeling met cannabis.

Aansluitend onderzoek heeft laten zien dat endocannabinoïde-deficiëntie een rol speelt bij vormen van epilepsie, multiple sclerose, misselijkheid, hart- en vaatziekten, depressie, angststoornissen, schizofrenie, complex regionaal pijnsyndroom, menstruatiestoornissen, de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington, auto-immuunziekten en tig andere lastig te behandelen aandoeningen.

Op basis van wat we nu weten kunnen we dus aannemen dat het lichaam gebaat is bij een gezond endocannabinoïden-systeem.

Maar hoe stimuleer je nou de werking van dit systeem? Laten we daar nu naar gaan kijken.

Het ECS ondersteunen in 3 stappen

Voorkomen is beter dan genezen. Het verdient dus de aanbeveling om goed voor het ECS te zorgen, zodat het optimaal kan functioneren, gebreken kan voorkomen en de homeostase kan behouden. Laten we naar drie belangrijke manieren kijken hoe je dat kan doen.

Stap 1: de juiste vetzuren eten

Het is algemeen bekend dat een gezond, uitgebalanceerd voedingspatroon essentieel is voor fysiek en metaal welzijn. Ten eerste haalt ons lichaam energie uit voeding, die nodig is om te kunnen functioneren. Hierbij geldt dat hoe beter die voeding is, hoe beter je lichaam kan functioneren en hoe beter het ECS en andere systemen in balans blijven.

Goede voeding is ook nodig voor het herstellen en vervangen van lichaamscellen. Denk maar aan het groeien van je haar en nagels. Maar ook binnenin je lichaam worden constant nieuwe cellen gemaakt en bestaande cellen hersteld.

Een voedingspatroon met veel gezonde eiwitten, voldoende gezonde vetten en niet teveel koolhydraten verdient de voorkeur. Dit bereik je door niet te veel kant-en-klare voedingsproducten te eten, want die zitten vaak vol met suikers en granen (= koolhydraten) en ongezonde vetten.

Voor onze lichaamseigen cannabinoïden zijn vooral gezonde vetzuren van belang. Dat komt omdat cannabinoïden worden gesynthetiseerd uit bepaalde vetzuren in onze voeding. Dit proces vereist onder meer een specifieke balans tussen omega-6 en omega-3 vetzuren. Dat zit zo.

Voor maximale biologische beschikbaarheid van endocannabinoïden is een optimale verhouding van omega-6 tot omega-3-vetzuren uit voedsel nodig die tussen de 5:1 en 1:1 ligt. Echter krijgen we in ons moderne Westerse eetpatroon automatisch een verhoudingen binnen van 20:1. Dat komt omdat onze voeding vol zit met omega-6 vetzuren.

De reden hiervoor is dat we veel te veel plantaardige oliën binnenkrijgen via de vele voorverpakte, kant-en-klare producten die we eten. Hierdoor is de hoeveelheid plantaardige olie die we nuttigen de afgelopen decennia verdrievoudigd. En omdat deze olien vol zitten met omega-6, is de verhouding met omega-3 verstoort.

Deze verstoring resulteert in een vermindering van endocannabinoïden, wat ertoe kan leiden dat het lichaam moeite krijgt om de homeostase te behouden.

Gelukkig kan je dit eenvoudig voorkomen door minder kant-en-klare voeding, minder graanproducten en minder plantaardige vetten te eten. Vermijdt vooral zonnebloemolie, sojaolie en maïsolie. Eet daarentegen meer groente, fruit, noten, zaden (zoals hennepzaad) en pitten, vlees van grasgevoerd vee en verse vis. Olijfolie is overigens wel een gezonde plantaardige olie. Maar nog beter is hennepzaadolie, omdat dit rijk is aan omega-3.

Stap 2: meer bewegen

Een andere factor die het welzijn van ’t ECS bevordert, is voldoende beweging. Diverse dierstudies laten zien dat voldoende beweging de cannabinoïden-receptoren in de hersenen verbetert omdat ze gevoeliger worden voor endocannabinoïden.

En ook menselijke studies hebben aangetoond dat lichaamsbeweging zoals hardlopen, fietsen en wandelen de niveaus van endocannabinoïden in de bloedbaan verbeteren. Er zijn zelfs experts die beweren dat endocannabinoïden verantwoordelijk zijn voor de ‘runner’s high’ die veel sporters ervaren tijdens hun workout.

Overigens hoef je niet perse hard te lopen of een intensieve sport te doen. Een half uur bewegen per dag is al voldoende. Dit bereik je eenvoudig door wat vaker de auto te laten staan om te lopen of fietsen en vaker de trap te pakken. Wat ook helpt is om te gaan rondlopen terwijl je belt.

Stap 3: Fytocannabinoïden toevoegen

Zoals eerder in het artikel al duidelijk werd, kan je ook extra cannabinoïden toevoegen aan het lichaam.

De cannabisplant produceert namelijk meer dan 100 fytocannabinoïden. Fyto staat voor ‘plantaardig’, maar deze cannabinoïden kunnen ook prima samenwerken met ons lichaamseigen ECS. Dat is ook wat cannabis zo bijzonder maakt en de brede heilzame werking op ons lichaam verklaart.

MEER LEZEN: De cannabinoïden brochure – de complete werking uitgelegd

Uit allerlei onderzoeken blijkt dat plantaardige cannabinoïden in de cannabisplant de endocannabinoïden in ons lichaam kunnen nabootsen, om vervolgens een samenwerking aan te gaan met het ECS. Door deze samenwerking kan het ECS en zo bijdragen aan het herstellen van de homeostase.

Er is nog veel meer onderzoek nodig op dit vlak, maar de meest bestudeerde cannabinoïden, THC en CBD, laten zien dat het werkt.

Deze cannabinoïden staan bekend om hun veilige en effectieve ontstekingsremmende, antioxiderende en neuroprotectieve eigenschappen. Maar ook andere cannabinoïden in cannabis lijken in meer of mindere mate een goede uitwerking te hebben op het ECS, en zodoende dus onze gezondheid te kunnen bevorderen.

Preventief gebruik van cannabis

Je hebt nu kunnen zien dat een gezond en goed werkend ECS essentieel is voor de homeostase van ons lichaam. Ook weten we nu dat het gebruik van cannabis een endocannabinoïdengebrek kan corrigeren waardoor de symptomen van allerlei aandoening verminderen of zelfs verdwijnen.

Regelmatig cannabisgebruik kan chronische ontstekingen en de opbouw van vrije radicalen verminderen, die beide de oorzaak zijn van vele aandoeningen. Bovendien wordt cannabis geassocieerd met lagere nuchtere insulineniveaus en een lagere insulineresistentie, wat duidt op bescherming tegen de ontwikkeling van diabetes.

Maar dat is niet alles. Begin dit jaar ontdekten Duitse wetenschappers dat een constante lage doses THC de leeftijdgerelateerde achteruitgang in cognitieve prestaties bij oude muizen kon omkeren. En ook is recent duidelijk geworden dat er in Amerikaanse staten die legale mediwiet hebben, een aanzienlijke vermindering is in het gebruik van voorgeschreven medicatie. Dit heeft zelfs geresulteerd in een afname van opiatensterfte, van ongeveer een kwart.

Veel patiënten melden bovendien dat het gebruik van cannabis hun algehele gezondheid verbetert omdat ze beter slapen en minder last hebben van stress, angst en depressieve gevoelens. Hierdoor ervaren mensen dat ze zich gezonder voelen. Bovendien zorgt een vermindering van pijn en ontstekingen dat mensen actief kunnen blijven deelnemen aan het leven en daar meer van kunnen genieten.

Kortom, genoeg aanwijzingen dat het gebruik van cannabis je lichaam gezond kan maken en houden.

Toepassen in de praktijk

Helaas is het nog niet duidelijk wat de exacte doseringen en cannabinoïde-combinaties zijn om van deze preventieve eigenschappen van cannabis te profiteren. Dit wordt hopelijk de komende jaren duidelijk omdat er in toenemende mate onderzoek wordt gedaan naar THC, CBD en alle andere cannabinoïden.

De onderzoeken die worden gedaan naar mirco-doseren en uit alle ervaringen die mensen delen, suggereren in ieder geval dat een lage dosis THC, CBD of beide, de werking van het ECS kan verbeteren, zonder nadelige effecten te veroorzaken.

Maar vergeet niet dat je meer kan doen. Eet gezond (inclusief vetzuren in de juiste balans), beweeg voldoende, en verlaag stressfactoren zodat het ECS haar werk kan doen en het lichaam haar homeostase kan behouden.